چکیده:
با توجه به اهمیت موضوع انتخابی به دلایل مختلف از جمله پیشرفت های چشمگیر دانش ارتباطات و اطلاعات و از بین رفتن حدود مرزهای جغرافیایی طراحی مرکز اطلاع رسانی از بین موضوعات مختلف انتخاب گردید.
پس از اطمینان از اهمیت موضوع مورد نظر و مشخص کردن خدمات ارائه شده دراین مرکز در زمینه تئوری معماری و مبانی نظری و رسیدن به یک ایده جهت دهنده مطالعاتی انجام شد و همراه با بررسی نمونه های داخلی و خارجی و تطابق عینی مبانی نظری و نمونه های موجود ، اطلاعات لازم و کافی به دست آمد و نتیجه حاصله توجه به جنبه های فن آورانه معماری همزمان با توجه به روح معماری ایرانی بود.

در مرحاه بعد سایت مورد نظر همراه با تمامی عناصر تاثیر گذار بستر طراحی بر شکل گیری معماری ها از جمله جغرافیا و اقلیم مورد بررسی همه جانبه قرار گرفت و جدول و اسناد ضمیمه گردید.
در پایان این مرحله بسیاری از محدودیت های طراحی مشخص شدند که از جمله آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
به حداقل رساندن بازشوهای جبهه غربی ، تعبیه بازشو در راستای باد تابستانی و ایجاد کوران هوا ، تعبیه سایه بان ، فاصله مناسب درختان از ساختمان و استفاده از پوشش گیاهی مناسب.
در نهایت با توجه به جمیع جهات اقدام به طراحی صورت گرفت.

برای توضیحات بیشتر و مشاهده فهرست مطالب و دریافت رساله به ادامه مطلب مراجعه نمائید…

بخشی از مطالب:

فصل اول
شناخت

۱-۱- شناخت موضوع
۱-۲- مبانی نظری تاثیر گذار در طراحی
۱-۳- بررسی نمونه های داخلی و خارجی
۱-۴- بررسی موقعیت قرارگیری طرح
۱-۱- شناخت موضوع

۱-۱-۱- مقدمه و بیان مساله

با پیشرفت های روز افزون و عظیم تکنولوژی و ارتباطات و فناوری های اطلاعاتی و با توجه به اینکه این دانش مرزهای جغرافیایی را پشت سر گذاشته است. کشور ما نیز به تبع نیاز به آگاهی و شناخت و ایجاد زمینه های کاربردی در این مقوله نوپا را دارد.
آغاز قرن بیست و یکم، انقلاب الکترونیک به یک حقیقت قابل لمس تبدیل شده است. بزرگراه های اطلاعاتی شبکه های الکترونیکی جهان گستر، در حال تغییر سیستم های اطلاعاتی، اقتصادی و صنعت اطلاع رسانی هستند. فناوری های کامپیوتری و تلویزیونی در حال ترکیب شدن هستند تا کیمیای آینده، خدمات همواره متصل به شبکه چند رسانه ای را ایجاد کنند.

این بازارهای جدید پویا، طیف گسترده ای از واکنش ها را نزد معماران و طراحان به وجود آورده است و به نظر می رسد معماری و طراحی نقش ویژه ای در این عصر بازی می کنند.
مساله قابل تامل جهان همواره با فناوری (هم سو با فناوری) است که تفاوتهایی را با ساختارهای موجود ساختمانها آشکار می کنند. حقیقت مجازی با حضور فراوانش نیاز کمتری به معماری دارد و سرانجام آن را غیر معمول و زاید می کند. انقلاب دیجیتال بر پایه همزمانی، غیر مادیگرای، بی واسطگی و جهانی شدن، شکل گرفته است. تصویر مجازی، وسیله ای برای اطلاعات الکترونیک، ارتباطات واطلاع رسانی، در هر جایی قابل دسترسی است و در هیچ جایی مستقر نگردیده است. کاربران آن، چه کارمندان یا مشتریان و یا استفاده کنندگان اتفاقی، پراکنده وار و جدا از یکدیگر هستند و فقط به وسیله مودم به شبکه های الکترونیکی و اینترنت متصل گردیده اند.
آنچه که آنها می بینند و تجزیه می کنند، تصویر شفاف یا همزمان حقیقی نیست. اما یک حقیقت غیر مادی جدید از نوع خودش می باشد. تمامی واکنش ها، تعاملات و عملیات کاری آنها در هر جایی از شبکه اتفاق می افتد. انقلاب کیفیتی در فناوری چند رسانه ای اکنون در حال تبدیل به یک انقلاب کمیتی است.
این حقیقت که توازن جغرافیایی در معماری دیجیتال و صنعت رسانه ای به شدت به سمت آمریکا و ژاپن سنگینی می کند، تصادفی نیست، در این کشورهاست که انقلاب چند رسانه ای و به کارگیری اطلاعات بیشترین تاثیرات اقتصادی و فنی را سبب گردیده است.
در عصر حاضر به کارگیری صحیح و به موقع اطلاعات را به عنوان ابزاری بسیار مهم جهت تفوق و برتری کشورها نسبت به هم قلمداد می نمایند به طوری که اطلاعات را چهارمین عنصر حیاتی جوامع بشری پس از آب، آتش و خاک دانسته اند. استفاده مناسب از اطلاعات تاثیر بسزایی در تصمیم گیری ها، پیشرفت های علمی، اجتماعی و صنعتی گذاشته است و موجب ایجاد تحولات بنیادین در جوامع شده است. نقش اطلاعات رامی توان در زمینه های وسیعی چون: کمک به تصمیم گیری در مدیریت، تحقیق وتوسعه تولید و صنعت، آموزش وپرورش، گسترش علوم در تمام زمینه ها و… جستجو کرد.
کشورهای پیشرفته جهان با در نظر گرفتن صرف اعتبارات کافی در برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی خود فعالیت گسترده ای را به امر جمع آوری، سازماندهی، ذخیره و اشاعه اطلاعات آغاز نموده اند و اکنون نیز با شتاب هر چه بیشتر رو به جلو می روند.
قرنهاست که دانشمندان تلاش می کنند تا مدارک دستنویس، کتابها و اسناد و هر آنچه را که گواهی بر اندیشه و دانش بشری است به منظور اشاعه و به خدمت گرفتن آنها جمع آوری، سازماندهی و ذخیره نمایند.
می توان گفت پس از جنگ جهانی دوم حجم انتشارات و مخصوصا انتشارات علمی تخصصی به میزان وسیعی افزایش یافت و در هر زمینه تعداد بسیار زیادی کتاب، مجله، گزارش، دستنامه تحقیقاتی و نظایر آن منتشر گردید. افزایش مستمر حجم این نشریات پدیده ای را به وجود اورد که امروزه آن را عصر اطلاعات یا فناوری اطلاعات می نامند.
گسترش روز افزون منابع انتشاراتی و کثرت حجم آن، دست اندرکاران را بر آن داشت که نسبت به ایجاد محل های جدید اطلاعاتی نظیر اختراع پدیده میکروفرم ها، دیسک های مغناطیسی از دهه ۱۹۸۰ به بعد تکنولوژی نور جهت ذخیره سازی اطلاعات اقدام نمایند.

حجم مدارک اطلاعاتی ذخیره شده در محمل های مختلف اطلاعات و ضرورت ارائه خدمات اشاعه اطلاعات منجر به پا به عرصه گذاشتن علم اطلاع رسانی information در سال ۱۹۵۸ شد. در این سال کنفرانس بین المللی علم اطلاع رسانی در شهر واشنگتن امریکا برگزار گردید.
در این کنفرانس از طرفی ابعاد مختلف مستند سازی documentation شامل زبان شناسی، ترجمه ماشینی، چکیده نویسی و نمایه سازی خودکار، آموزش حرفه ای برای تربیت اطلاع رسانان به طور کامل تشریح ربط داده شد و از طرف دیگر، نیاز دانشمندان، مهندسین ارباب، صنایع، دانشگاهان، سازمانهای دولتی و… که با تحقیق و توسعه سروکار داشتند مورد بررسی قرار گرفت و یافتن روشی مناسب را برای سازماندهی اطلاعات علمی و فنی از سوی نمایه سازان و مستند سازان در سرلوحه کار خود قرار دارند. زیرا آماده سازی و انتقال اطلاعات جزو جدایی ناپذیر تحقیق و توسعه به شمار می رفت و اکنون نیز چنین رسالتی را بر عهده دارد.
اگرچه استفاده از اصطلاح علم اطلاع رسانی بعد از سال ۱۹۵۸ رایج گردید با این وجود بحث پیرامون تعاریف آن همچنان ادامه داشت در سال ۱۹۶۲ در موسسه تکنولوژی جورجیا تعریفی جامع و کامل از علم اطلاع رسانی بیان شد که تا کنون نیز این تعریف کاربرد خود را داراست: اطلاع رسانی دانشی است که به بررسی حضور حیات و رفتار اطلاعات، نیروهای حاکم و جریان اطلاعات و ابزار آماده سازی اطلاعات برای به حداکثر رساندن دستیابی و قابل استفاده نمودن آن می پردازد.
آماده سازی اطلاعات شامل اصالت، جمع آوری، سازماندهی، ذخیره، بازیابی، تفسیر، اشاعه و استفاده از آن می گردد.
داشتن اطلاع رسانی سه رکن اساسی و شناخته شده دارد:
۱- تئوری اطلاعات (سایبر ماتیک)
۲- زبان شناسی، منطق و تکنولوژی اطلاعات (علم ارتباطات و علوم کامپیوتری)
۳- مدیریت اطلاعات (مدیریت کتابخانه ها و مراکز اطلاعاتی)

مهمترین محرک و عامل توسعه علوم اطلاع رسانی از سال ۱۹۸۵ به بعد، ظهور کامپیوترها و گسترش توانمندی های آنها در نسل های مختلف خود بوده است.
چه این ابزار به عنوان مهمترین ابزار ذخیره سازی، پردازش و بازاریابی اطلاعات مطرح بوده و هست و از این رو از سال ۱۹۷۰ به بعد تجهیزات کامپیوتری به منظور به خدمت گرفتن در امر اطلاع رسانی وفناوری اطلاعات استفاده گردید.
امروزه کارفرمایان پروژه هایی که به نوعی با فن آوری اطلاعات مرتبطند، چیزی بیش از آخرین فن آوری روز می خواهند. آنها یک معماری متناسب با فعالیت هایشان که هم اعتبار موسسه متبوعشان را افزایش دهد و هم آنها را از مزایای عصر ارتباطات بهره مند کند، طلب می کنند.
این نیازها یک طیف گسترده از واکنش ها را در میان معماران و طراحان داخلی سبب گردیده است که از معماری فناوری برتر تا معماری آینده گرا متفاوت است.
به طور کلی معماری متاثر از انقلاب الکترونیک و عصر دیجیتال را می توان در ۵ گروه از ساختمانها مشاهده کرد:
– ساختمان صنعت چند رسانه ای
– شرکتهای تلویزیونی، انتشاراتی، تبلیغاتی و نرم افزاری، که از قدرت تظاهر معماری برای توسعه هویت شرکتهایشان استفاده می کنند.

– ساختمان های پیشرفته اداری، که برای بانکها، موسسات اعتباری و شرکتهای عمومی طراحی می گردند.
– تسهیلات چند کارکردی فناورانه، شغلی، اداری وتحقیقاتی که به ساختارهای پیوندی نیاز دارند تا امکانات جداگانه قبلی را در زیر یک سقف با هم ترکیب کند.
– مراکز اطلاع رسانی جدید، که با تجهیزات چند رسانه ای و ظاهر کامپیوتری جذاب تجهیز شده اند وموسسات فرهنگی و آموزشی که با تاثیرات وسایل ذخیره سازی الکترونیکی اطلاعات و شبکه های داده ها رو به رو گردیده اند.
به هر حال، در تمامی معماری های مرتبط با فناوری دیجیتال، همواره این چالش وجود دارد که آیا معماری و طراحی باید پتانسیل آینده گرای فناوری جدید را منعکس کند یا در جهت نشان دادن جهان غیر واقعی کامپیوتر، به وسیله فراهم کردن یک محیط واقعی انسانی تلاش کند.

معرفی مورچه

مورچه (formica) حشره‌ای است از راسته نازک بالان که تیره خاصی را به نام تیره مورچگان در این راسته بوجود می‌آورد. مورچه جانوری است اجتماعی و آن دارای گونه‌های بسیاری می‌باشد و مخصوصا برخی گونه‌های نواحی حاره مورچه‌های خطرناک و گوشتخوار هستند. در حدود ۸۰۰۰ گونه مختلف از مورچه‌ها شناخته شده است، مورچه‌ها حشراتی هستند که از نظر هوش و غریزه طبیعی کامل می‌باشند. این حشره در مقایسه با حشرات دیگر، لانه ساده‌تری دارد، بیشتر آنها در زیر زمین تونلهایی حفر می‌کنند، یا با استفاده از مواد خاکریز درست می‌کنند.

مطلبی هم در مورد مورچه های مهاجر بگوییم که چگونه از دسته های مختلف یک گروه واحد مشخص تشکیل شده است . طبق بر رسیهای یک دانشمند بنام فورل مورچه های مهاجر وقتی به جائی می رسند تقریبا دویست لانه مختلف می سازند که در هر کدام از آنها بیش از چهار پنج هزار مورچه زندگی می کنند و وسعت مصرف فضای آنها گاهی به دویست تا سیصد متر هم رسیده است . در نواحی پنسیلوانی آمریکا نقطه ای وجود دارد که یک شهر بسیار عظیم مورچگان محلی را به وسعت تقریبا چهل هکتار اشغال نموده و در این نواحی هزارو شصد لانه ساخته بودندکه هر کدام یکمتر ارتفاع و چهار متر محیط داشته است و در این محوطه وسیع مورچگان چون پر جمعیت ترین شهر های دنیا زندگی می کردند بطوریکه اگر این خانه ها را روی هم بگذارند ارتفاع آن از بزرگترین اهرام مصر بزرگتر می شود .

برای دانلود و توضیحات بیشتر به ادامه مطلب مراجعه نمائید…

استانداردها و ابعاد مورچه:

در مورد ابعاد بدن مورچه بدلیل تنوع در انواع مورچگان ابعاد مختلفی وجود دارد که ما در اینجا ابعاد یک مورچه معمولی را مورد مطالعه قرار می دهیم.

مقایسه ابعادی مورچه و انسان :
نسبت قد انسان به ارتفاع مورچه یعنی قد یک انسان معمولی ۶۴۸ برابر ارتفاع یک مورچه است. البته باید به این نکته توجه کرد که انسان بر روی دو پای خود در حال تعادل است ومورچه بر روی چهار دست و پای خود.

تهویه :
طونلهای عمودی باعث ایجاد مکش هوا در لانه می شود. دمای هوا در این لانه ها همیشه ده درجه نسبت به هوای بیرون بالاتراست البته مقداری از تهویه لانه از طریق ورودی ها تامین می شود و چون بخشهای مختلف لانه با هم در ارتباط هستند هوا در آن جریان پیدا می کند وچون مورچه ها مداوم در لانه در حال حرکت هستند باعث جابه جایی بهتر هوا می شوند . بر خلاف لانه مورچه اماکن انسانی معمولا به این صورت است که ازطریق بازشوهایی تهویه طبیعی صورت می گیرد.

روشنایی:

این حشرات نیز همانند زنبور عسل وسایر حشرات همنوع خودمی توانند در تاریکی زندگی کنند وشاید همانطور که برای ما
زندگی در تاریکی زحمت آور است زندگی آنها در روشنایی کمتر است . برای مورچگان روز وشب تقریبا بی تفاوت است.

نحوه شکل گیری فرم شهری مورچه ها وتاثیر آن بر معماری وشهرسازی :
شعاعی –  ساده

اتاق ملکه در وسط و اتاق های استراحت مورچه های شعاعی ساده شعاعی حلقوی
کارگر وانباربه دور اتاق ملکه حلقه بسته اند.

در شهرسازی امروز:
صورت شعاعی ساده
کلیه فضاهای عمومی
و خدماتی و بزرگترین میدان و محل تجمع دراین محل قرار می گیرد که باعث ایجاد تجمعو شلوغی در مرکز شهر

قلعه تاریخی و باشکوه «فلک الافلاک» یکی از قلعه‌های معروف و با اهمیت سرزمین کهن ایران بشمار می‌آید. شاید به یقین بتوان گفت درسراسر پهنه ایران زمین، کمتر قلعه‌ای بسان فلک الافلاک می‌توان یافت که به رغم گذشت سالیانی بس دراز و نشیب، تاکنون توانسته باشد از آشوب زمانه و گزند حوادث و رخدادهای بیشمار، جان سالم بدربرده و همچنان صلابت و استواری خودرا محفوظ بدارد.
فلک الافلاک، میراث پرافتخار نیاکان ما، همدم و همنشین نسلهای بی شمار و یادگار ذوق و هنرو تلاش مردم این سرزمین است. حال برماست تاهمچون پیشینیان این میراث گرانبها و عظیم را پاس بداریم و بعنوان سمبل تاریخ، فرهنگ و تمدن این دیار، آنرا به آیندگان بسپاریم و با شناخت درست وواقعی از سیر پیدایش و تحول آن درادوار متمادی و شناساندن آن به دیگران، گامی هرچند کوچک درجهت احیای فرهنگ و تمدن کشورمان برداریم، باشد که دراین راه توفیق با ما یار باشد.

مطلب حاضر، ثمره چند سال تلاش مداومی است که با توجه به فرصت اندک و منابع محدود تهیه گردیده است. اما با وجود این، تلاش شده است که قلعه با دیدی جامع و اززوایای گوناگون بررسی شود و دراین راه از ثمر ه تحقیقات و پژوهشهای محققینی چون آقایان حسین غضنفری، حمید ایزد پناه و سایرین نیز بهره گیری شده است، ولی با همه این احوال، تحقیق و پژوهش درخصوص قلعه مذکور هنوز نیازمند ژرف نگریهای کارشناسانه بیشتر و عمیقتری است چرا که بسیاری از جنبه‌های هنری، باستان‌شناسی، معماری و تاریخی آن تاکنون ناشناخته باقی مانده است. امید است با همت و کوشش سایر کارشناسان و متخصصان، این مهم تحقق یابد.

برای دانلود و توضیحات بیشتر به ادامه مطلب مراجعه نمائید…

بخشی از مطالب:

این تحقیق علاوه بر آنکه حاوی دیدی تاریخی درخصوص سیر پیدایش و تحولات گوناگون قلعه از آغاز تا کنون است، شامل یک سری مطالب و اطلاعات دیگری نیز درمورد تاریخ لرستان، شهر خرم آباد می‌باشد که مطالعه آن از هر حیث خالی از لطف نخواهد بود. افزون بر این، جهت بررسی دقیق قلعه، سعی شده تحولات سیاسی آن برحسب تاریخ خاندانهای حکومت گر لرستان پی گیری شود.
همچنین درابتدای تحقیق، فصلی درمورد تاریخچه و پیشینه قلعه درایران و لرستان آورده شده تا خواننده با چشم اندازی گسترده و دریک بستر تاریخی به قلعه بنگرد.
بی تردید براین نوشته ایراداتی وارد است که خود انگیزه ای در نگارش پژ وهشهای دقیق تر از سوی صاحبنظران خواهد بود و این حداقل فایده ای است که براین کار با تمام کاستی هایش مترتب است.
درپایان، فرصت را مغتنم شمرده از اساتید محترم گروه تاریخ دانشگاه اصفهان که با راهنمائیهای سودمندشان مارا درجهت هرچه بهتر ارائه دادن این پژ وهش یاری نمودند و همچنین از سازمان میراث فرهنگی استان لرستان به خاطر مساعدت بی دریغشان دراین راه و همینطور از جناب آقای محمد احمدی ناشر محترم که با همت و بلند نظری درراه اعتلای تاریخ و فرهنگ لرستان هم و غم خود را صرف نشر آثار لرستان می‌کنند و خانم لیل حسین پور که زحمت حروفچینی و صفحه آرایی این کتاب را بعهده داشتند، کمال تشکر و قدردانی می‌نمایم.

فصل اول 
پیشینه تاریخی قلعه درایران و لرستان 
۱- پیشینه تاریخی قلعه درایران
«قلعه» را معمولاً حصاربلند، پناهگاهی که برفراز کوه یا جای بلند ساخته شده، دژ یا دز معنا کرده اند. آنگونه که از متون تاریخی استنباط می‌گردد «دژ» یا «دز» نام قدیمیترین قلعه بوده است.
مرحوم علی اکبر دهخدا درذیل وواژه قلعه آن را پناهگاه و محل امن میداند و این واژه را یادآور یک ضرورت اجتماعی اجتناب ناپذیر که نه تنها انسان یکجا نشین خودرا ملزم به داشتن آن میدید، بلکه انسان کوچ نشین نیز که در کوهستان درپی گله‌های خود روان بود، ناگزیر از احداث قلعه بوده است.
قلعه بعنوان یک واحد اجتماعی و سیاسی نقش اساسی و حساسی درتاریخ ایران داشته است و درواقع سمبل کوچک شده یا معرف ایران است. درواقع، کمتر نقطه ای از سرزمین ایران را می‌توان یافت که از وجود آثار و بقایای قلعه ای تهی باشد و کمتر شهری را می‌توان جست که در گذشته استحکاماتی نداشته است.
به طور کلی سابقه پیدایش قلعه درایران به دوره کوچ نشینی ساکنان ایران بر می‌گردد.دربررسی تاریخ سیاسی «ماد»، «ماننا»،«اورارتو» و روابط آنها با آشوریها به نام دژ‌های بسیاری برمی خوریم. این قبیل استحکامات با انگیزه‌های مختلف احداث می‌شد گاه سلاطین محلی، خاندانهای قدیمی و تیره‌های گوناگون با تجاوز به حدود یکدیگر آسایش عمومی را مختل می‌کردند و گاه دزدان و راهزنان به جان و مال مردم دست درازی می‌کردند، بنابراین مردم این سرزمین که از قدیم ترین ایام مراکز زندگانی خودرا ناامن می‌دیدند به فکر ایجاد مواضع مستحکم افتادند تا جان و مال خود را درپس دیوارهای آنها حفظ کنند. د ر«دانشنامه جهان اسلام» درزمینه پیدایش قلعه درایران آمده است:
«از آغاز دوران تاریخی، درهزاره اول پیش از میلاد، پیرامون دهکده‌ها نیز حصار کشیده میشد، این کار نخست برای مصون ماندن ازحمله راهزنان و جانوران وحشی بود، ولی بعدها عمدتاً برای دفاع درمقابل هجوم دشمنان صورت می‌گرفت. درسراسر سرزمین ایران بقایای حصارهای محکم دهکده‌ها و قلعه‌های مسکونی را می‌توان یافت که قدمت برخی به هزاره سوم پیش از میلاد می‌رسد.»
دیاکونف، محقق روسی، پیرامون دژهای ایران درعهد حکومت مادها مینویسد:
«از نبشته‌های آشوری چنین برمی آید که درخاک ماد نقاط مسکونی مستحکم دژ گونه ای «آلانی دننوتی» و نقاط مسکونی کوچک دیگری دراطراف آن «آلانی سهروتی» وجود داشته اند، مردم نقاط اخیرالذکر به هنگام ضرورت می‌توانستند به درون حصار دژ پناه برند. چنین دژی ممکن بود نقطه مسکونی دایمی و یا پناهگاه موقتی باشد ؛ یعنی مکانی خالی برای افراد و دامها وجود داشته باشد. تصاویر آشوری که از دژهای مادی بجا مانده است، وضع استحکامات مزبوررا نیک نشان می‌دهد.»
دیاکونف سپس درتشریح موقعیت جغرافیایی و ساختمان این دژها اضافه می‌کند:
«دژهای مزبور ساختمانهای محکمی بودند بر ارتفاعات و صخره‌های طبیعی و یا گاهی بر خاکریزها و تپه‌های مصنوعی. گرداگرد آنها لااقل یک دیوار (خاخار) و یا گاهی چندین حصار متحد المرکز (کی سسو) کشیده شده بود. درطول حصار، برجهایی به فاصله‌های معین تعبیه شده بود و سر برجها و حصار برای تیراندازی با کمان، کنگره دار بود، حصار دژها همانند دژهای «اورارتو» از سنگ بود، غالباً دژها را طوری می‌ساختند که خندق و یا مسیر طبیعی رودخانه ای دفاع از آنرا تکمیل کند».
بنابر آنچه گفته شد، می‌توان چنین استنباط کرد که اصولاً تاریخ ساخت و پیدایش قلعه درایران به دورانی بس کهن باز می‌گردد، دورانی که بدلیل فقدان امنیت کافی انسانها مجبور بوده اند برای حفظ خود و اموالشان در مقابل تهاجم بیگانگان و حیوانات وحشی، قلعه هایی ایجاد کنند تادر پناه آن جان و مالشان محفوظ بماند. نکته دیگری که بایستی بدان اشاره کرد، آن است که درساختمان قلعه‌ها و دژ‌ها همانند سایر پدیده‌های اجتماعی دیگر، درطول تاریخ اصلاحات و دگرگونیهای زیادی بنا به ضرورت صورت گرفته و نمونه‌های مختلفی از آن بر حسب مقتضیات جغرافیایی و مواد و مصالح بکاررفته درآنها، پدید آمده است.
درایران، به طور کلی، به آثار دو نمونه قلعه یا دژ تحت عناوین قلاع کوهستانی و جلگه ای برخورد می‌کنیم که دراینجا به طور اجماع به ذکر مشخصات هریک می‌پردازیم:
الف) قلاع کوهستانی
اغلب قلاع کوهستانی را دژ‌ها تشکیل می‌دهند، این گونه قلاع که سابقه طولانی تری از دیگر انواع قلاع دارند و به منظور دفاع، مقاومت و مرزبانی بنا شده اند، قلاع کوهستانی یا «دژ» نامیده اند. دژهای کوهستانی عالباً بربالای کوههای منفرد بنا شده اند و طرح و نقشه آنها بستگی به وضع طبیعی کوه دارد. آنها معمولاً درارتفاعات صعب العبور، بالای پرتگاهها که مناطق نسبتاً مسطح محدودی است که در اطراف مماس با لبه عمودی پرتگاه و موانع طبیعی است ساخته شده اند. اصولاً طرح ریزی تمام دژ‌ها برای دفاع است و آنها را میتوان نمونه معماری نظامی دانست. دژهامحل اقامت خداوندان ده و اربابان ملک نیز بوده که درروزگار ناامنی محل سکونت خودرا مستحکم می‌ساختند. این دژها اغلب دارای بیش از یک حصار و بارو بودند و نقش پادگان‌های نظامی دولت‌های وقت را نیز ایفا می‌کردند. اینگونه قلاع با برقراری نسبی امنیت، به تدریج اهمیت خود را از دست داده و به ویرانه هایی مبدل شده‌اند، تا آنجایی که محل و موقعیت برخی از آنها ازبین رفته است.
ب) قلاع جلگه‌ای
طرح اغلب دژهای جلگه ای یا دشت، مربع یا مستطیلی است که چهار کنج آنها چهار برج مدور ساخته شده است. عموما مصالح این دژها خشت وگل است وبندرت بعضی از آنها از آجروگل ساخته شده اند. قلاع مناطق جلگه ای معمو لا در نواحی مسطح وهموار ساخته می‌شدند. این قلاع نیز در گذر زمان فراز ونشیبهای گوناگون را پشت سر گذاشته اند، برخی از آنها در تهاجمات نظا می‌بطور کامل ویران شدندوبرخی نیز به لطف مرمتهاوبازسازیها تا کنون به عمر خود ادامه داده اند. عوامل مختلف نظامی، امنیتی، تجاری وسیاسی در پیدایش آنها موثر بوده است. بسیاری از کاروانسراهایی که در مسیر جاده ها و راه‌های ارتباطی بنا شده اندرابایستی جزء این دسته از قلاع قلم داد نمود.
متا‌سفانه تاکنون پژوهش جامعی روی قلاع ایران با وجود نقش حساس و حیاتی که در طول هزاران سال تاریخ پر فرازو نشیب ایران ایفا کرده اند، انجام نشده است.
جادارداین امر مهم بیش از پیش مورد توجه اندیشمندان وپژوهشگران قرار گیرد تا با شناخت و بررسی علمی واصولی این پدیده شگفت‌انگیز سرزمینمان ایران، هر چه بیشتر به درک واقعی تاریخ پر راز و رمز آن واقف شویم.
۲- پیشینه تاریخی قلعه در لرستان
در لرستان آثاروبقایای دژها وقلعه‌های بی شماری به چشم می‌خورد که نشانگر میزان اهمیت فوق‌العاده این ناحیه در گذشته میباشد. سابقه ساخت قلعه در لرستان به هزاران سال پیش می‌رسد. کهن‌ترین آثار خانه سازی که تا کنون در ایران دیده شده است به حدود ده هزار سال پیش باز می‌گردد. در بخشهایی از لرستان نیز آثار خانه سازی نخستین مشاهده شده است.چنین به نظر می‌رسد که در شیوهخانه سازی همراه بادیگر جنبه‌های زندگی تحولاتی در اثنای اواخر هزاره هشتم تا سده‌های آغازین هزاره ششم پیش از میلاد پدید آمده باشد که طی آن زا غه هاو آلونکهای اولیه بتدریج جای خود را به خانه‌های خشتی و گلی داده اند.
به دنبال این تحول اساسی است که در لرستان نیز هما نند سایر نقاط ایران آثاری از ساخت قلعه و دژ به تقلید از معماری تمدنهای بین النهرین همچون بابل وسومر پدید آمده است.
سرزمین کوهستا نی لرستان واقع در سلسله جبال زاگرس از کهن ترین ایام تا به امروز مهد تمدن و جایگاه یکی از اصیل ترین اقوام ایرانی بوده است. بارون دوید، جغرافیدان، باستانشناس و سیاح معروف، پیرامون گذشته تاریخی اقوام ساکن در لرستان ودژهای آنان می‌نویسد:
«بر طبق اقوال نویسندگان متقدم، بر حسب ظاهر از دور ترین از منه تاریخ دنیا، این کوهستانها پیوسته جایگاه نژادی ازانسانهای جنگجو واسرار آمیز بوده است که علیه اقتدار مادها وپارسها ستیزه گری کرده اندو اسکندر مقدونی وبعدها آنتیگونوس در مرزهای باختری با دژهاوموانع نامنتظره ودشمنی سخت این اقوام کوهستانی مواجه شده اند.»
لرستان بعنوان زادگاه نخستین دولت ایرانی ؛ یعنی «ایلام» همواره دستخوش تهاجم دولتهای مقتدر آن زمان، همچون دولت تجاوزگر آشور بود، بنابراین ایجاد استحکاماتی توسط ساکنان منطقه جهت خطرات احتمالی دور از انتظار نبوده است. از این گذشته لرستان از قدیمی ترین ایام، بستر راهها و جاده‌های باستانی به شمار می‌آمده که وجوددژهای مستحکمی جهت حفظ و صیانت آنها الزامی به نظر می‌رسیده است.
اکثر قریب به اتفاق قلاع لرستان را دژ‌ها تشکیل می‌دهند که معمولاً مشرف بر جلگه‌ها و راههای ارتباطی و نقاط مسکونی بنا شده اند. سابقه برخی از آنها به دوران پیش از اسلام و برخی نیز به دوران اسلامی باز می‌گردد. به طور کلی درلرستان هم آثار قلاع کوهستانی و هم آثار قلاع جلگه ای به چشم می‌خورد، برخی از آنها درروند تحولات سیاسی و اجتماعی ایران درگذشته نقش بسیار حساس و مؤثری داشته اند که از آن جمله می‌توان از دژ «منگره» دژ «زلال انگیز»، قلعه «منیژه»، قلعه «بهرام»، قلعه «ماژین»، قلعه «کوهزاد»، «شهنشاه»، قلعه «نصیر»، «گریت»، «چنگری». «فلک الافلاک» نام برد وبخصوص قلعه اخیر که درگذشته جایگاه ویژه ای، درتاریخ سیاسی و اجتماعی ایران و منطقه داشته است.

پلان قلعه فلک الافلاک

فصل دوم

قلعه فلک الافلاک 
۱- موقعیت جغرافیایی ووجه تسمیه قلعه فلک الافلاک
قلعه زیبا و افسانه ای «فلک الافلاک» (falak-ol-Aflak) چون نگینی زیبا، برفراز تپه ای باستانی درمیان شهر باصفای خرم آباد، مرزاستان لرستان واقع شده است. موقعیت جغرافیایی قلعه در شهر خرم آباد درحال حاضر از سمت شرق و جنوب غربی به رودخانه خرم آباد، از طرف غرب به خیابان و محله «دوازده برجی» و از مست شمال به خیابان فلک الافلاک محدود است.
وجه تسمیه قلعه
واژه فلک الافلاک در فرهنگهای لغت به معنای فلک نهم که آن آسمان همه آسمانهاست، سپهر سپهران و درزبان شرع به معنای عرش آمده است. ولی در اصطلاح نام دژی است درشهر خرم آباد لرستان. قلعه فلک الافلاک درطی ادوار گوناگون دارای اسامی متعددی بوده و درهردوره، تحت عنوانی خاص از آن یاد شده است. چنانچه ابتدا به نام شهر «دژ شاپور خواست» و سپس بدنبال ویرانی شهر شاپور خواست و بنای شهر خرم آباد درفاصله قرن‌های ششم و هفتم هجری قمری، بنام شهر جدید «قلعه خرم آباد» خوانده شد. منابع تاریخی این دوره و دوره‌های بعد تا اوایل دوره قاجارهمچنان از این قلعه تحت همین نام یاد کرده اند. عنوان فلک الافلاک آنچنان که از کتاب «جغرافیای لرستان» (اثر مؤلفی ناشناخته از دوره قاجار) برمی آید، گویا به دستور«محمدعلی میرزا» فرزند ارشد فتحعلیشاه و حاکم دست نشانده وی بر لرستان بسال ۱۲۲۲ ه.ق براین قلعه نهاده شده است. مؤلف کتاب مذکور دراین خصوص چنین می‌نویسد:
«در زمان خاقان مغفور (فتحعلیشاه) که دولت قوام گرفت، حکومت لرستان تفویض بنواب «محمد علی میرزای» مرحوم شد. بالای همان تپه را عمارت و برج و خلوت متعدده و حصار محکم و حمام و غیره از جمله یک اطاق درسربرجی ساخته و فلک الافلاک نام نهاده و……»
واژه «فلک الافلاک» که دراغلب کتب تاریخی به چشم می‌خورد، درگذشته همواره بعنوان صفتی اغراق‌آمیز برای قلعه‌ها و دژهای بسیار بلند و استوار بکارمی رفته، چنانچه بسیاری از مورخان و وقایع نگاران هنگام برخورد با چنین قلعه هایی بطورغلو آمیزی ارتفاع آنها را همسان بروج آسمان پنداشته و آنها را به فلک الافلاک تشبیه می‌کردند. چنانچه مؤلف «عالم آرای نادری» نیز در توصیف قلعه ای درحوالی بروجرد بهنگام لشکر کشی نادر به لرستان، چنین اصطلاحی را بکار برده است. او می‌نویسد:
«چون صاحبقران دوران (نادر) بربالای آن کوه رسیده نظربدان کوه افکند، قلعه ای دید که ارتفاع بروجش یا بروج فلک الافلاک دم مساوات می‌زد و از متانت و رصانت پهلو برسد سکندر…..»
بی شک نامگذاری قلعه خرم آباد به نام فلک الافلاک به علت همین توصیفات غلو آمیز بوده است.
قلعه فلک الافلاک درزمان حکومت رضاخان مدتی نیز بنام قلعه «سپه» خوانده شد ولی امروزه همچنان تحت همان نام فلک الافلاک شهرت دارد.
۲- تاریخ پیدایش قلعه
متأسفانه تاکنون هیچ سند یا مدرکی دال برتاریخ ساخت بنا و نام سازنده آن، بدست نیامده و منابع نیز در این خصوص خاموش مانده اند. اصولاً اینگونه دژها ریشه‌های کهن دارند و به مرور زمان تاریخ بنیان و نام بانی آنها به فراموشی سپرده شده است. این موضوع تنها به قلعه فلک الافلاک مربوط نمی شود بلکه بسیاری از قلاع ایران نیز دارای چنین سرنوشتی بوده اند تا آنجا که تاریخ ساخت و بنای برخی از آنها را ازروی خرافه به پادشاهان افسانه ای و گاه نیز به شیاطین و جنیان نسبت می‌دهند.
قدیمی‌ترین سند مکتوب که اشاره به قلعه فلک الافلاک تحت عنوان «قلعه شاپور خواست» نموده، کتاب «مجمل التواریخ و القصص» اثر نویسنده ای نامعلوم مربوط به قرن ششم هجری می‌باشد. براساس مندرجات این کتاب، پیشینه تاریخی قلعه تا نیمه دوم قرن چهارم هجری قمری میرسد، اماپیش از این تاریخ سند مکتوب دیگری فعلاً دردست نیست. ولی از روی شواهد و آثار گوناگون می‌توان دریافت که تاریخ بنای این دژ کهنسال به دورانی بس دورتر باز می‌گردد. «رضا فتحی» و«حسین غضنفری» با توجه به ابنیه و آثار مرتبط با قلعه که در منطقه موجود است، تاریخ پیدایش قلعه را به دوران پیش از اسلام نسبت می‌دهند. آقای فتحی درمقاله ای تحت عنوان «قلعه فلک الافلاک یا دژ شاپور خواست» دراین مورد چنین استدلال می‌کند:
«اینگونه قلعه‌های مستحکم درایران باستان ساخته شده و درکتب تاریخی آمده است که شاهان ساسانی اصولاً خط دفاعی ایران را درمقابل حمله اعراب سلسله کوههای زاگرس قرار داده بودند و در طول این مسیر به فاصله‌های متناوبی دژهای محکم و مهمی ایجاد کرده بودند. از جمله این دژهای مهم که گویا حالت فرماندهی نیز داشته است یکی همین قلعه شاپور خواست بوده است.»
و سپس درجای دیگر اضافه می‌کند:
«از نوشته‌های تاریخی چنین بر می‌آید که ساختمان این دژ مستحکم درزمان ساسانیان برجا بوده ولی این نوشته‌ها و اسناد چندان محکم و مستدل نیستند ».
آقای غضنفری نیز با دیدی جامعتر با توجه به آثار و ابنیه تاریخی موجود در منطقه و بقایای پلها و راههای ارتباطی آنزمان تاریخ بنای قلعه را به دوره ساسانی وحتی پیش از آن نسبت میدهد، وی دراین رابطه می‌نویسد:
«براین مبناست که می‌توان ایجاد اولین بنای حفاظتی برروی تپه فلک الافلاک را حتی درادوار قبل از استیلای ساسانیان محتمل و این مکان بسیار مناسب را ولو در سطحی بسیار محدود از قدیم الایام محمل یکی از استحکامات اولیه حفاظتی این دره قدیمی دانست.»
۳-دلایل ساخت و بوجود آمده قلعه فلک الافلاک
دربحث راجع به تقسیم بندی قلاع ایران گفته شد که اساساً آثار دونوع قلعه در ایران موجود است: قلاع کوهستانی و قلاع جلگه ای ؛ و همچنین گفته شد هریک از آنها دارای کارکرد و استفاده مشخصی بوده اند، بطوریکه قلاع واقع دردشت و جلگه اغلب مسکونی بوده و مورد استفاده ساکنان محل جهت سکونت خود و احشامشان قرار می‌گرفته اند، حال آنکه قلاع کوهستانی دراکثر موارد نقش نظامی – امنیتی داشته اند، گذشته از این، از قلعه‌های مذکور برای مصارف دیگری چون راهداری، پادگان نظامی، زندان، گنجینه امراء و پادشاهان، انبار غله و… نیز بهره برداری می‌شده است. با گذشت ایام و تکامل سیاسی و اجتماعی و رشد و گسترش امنیت، به تدریج بسیاری از قلاع دشت و کوهستانی ایران نقش اولیه خود را از دست داده و نقشهای دیگری را درصحنه اجتماعی و سیاسی ایفا نموده و یا درگذر زمان نیست و نابود گشته اند.
بررسی و شناخت نقش اولیه قلعه فلک الافلاک بعنوان یک دژ نظامی و امنیتی و نیز نقشهای دیگر این قلعه در ادوار بعد همچون گنجینه حاکمان و والیان، مقرحکومتی، کهندژ، انبار غله و آذوقه، زندان، موزه باستانی و فرهنگی و…. شاید بهترین راه جهت پی بردن به راز پیدایش و تداوم حیات این قلعه درطی ادوار گوناگون تاریخی باشد.
وجود آثار و بقایای غارها، روستاها و شهرهایی چون «خایدآلو»، «شاپور خواست» و «خرم آباد» دردره و جلگه خرم آباد و همچنین آثار راهها و پلهای ارتباطی و مواصلاتی موجود در این ناحیه، بی تردید وجود استحکامات ویژه ای را در منطقه ای چنین حساس ایجاب می‌کرده است و از این روست که راولینسون می‌نویسد:
«قلعه خرم آباد یقیناً همیشه به خاطر موقعیت مخصوصش از اهمیت ویژه ای برخورداربوده است.»
از ادوار بسیار دور تاکنون، لرستان همواره درمسیر دوراه عمده «شمال به جنوب» و «غرب به شرق» قرار داشته است. راههای باستانی اغلب از شاهراههایی است که از دوره‌های پیش از تاریخ و دوره‌های تاریخی پیش از اسلام و درعصر اسلام و پس از آن، دارای اهمیت زیاد بوده اند. وجود آثار پلهایی از دوره ساسانی بر شاهراه غرب به شرق و تعمیر و تجدید بنای برخی از آنها درعهد حکام اسلامی، مؤید این نظر است.
علاوه بر موارد فوق، قرارگرفتن مناره ای (درجنوب خرم آباد) در مسیر این راهها، بخوبی نمایانگر اهمیت و حساسیت فوق العاده منطقه و راههای ارتباطی آن می‌باشد. معمولاً اینگونه مناره‌ها را چنانکه راوندی خاطرنشان میکند، «درآبادیهای مهم برسرراههای پرتردد ایجاد می‌کرده اند و درشبها بوسیله آتشی که برفراز این برجها افروخته میشد از دور اخبار و علائم و اشاراتی می‌دادند که مردم دوردست را از حوادث و خطرات احتمالی، آگاه کرده و همچنین کاروانها را در مسیرشان هدایت می‌نمودند».
مینورسکی نیز اهمیت شایان این راهها را دریافته بود و در این زمینه می‌نویسد:
«از آنجائیکه مناطق لرنشین درعهد باستان برسر راههائی که مراکز مهم امپراطوری ایران را به هم می‌پیوست، قرارداشته، لرها نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کردند.»
باید به گفته مینورسکی این نکته را افزود که اساساً دژ فلک الافلاک نقش مهمتری را دراین میان به عهده داشته که همانا حفظ و صیانت این راه‌ها بوده است.
بنابر مطالب مندرج و با توجه به بقایای راههای اصلی منطقه و پلهای قدیمی و عظیم مسیر این راههای ارتباطی که به لحاظ صلابت بنا، از آثار حیرت آور معماری ایران به حساب می‌آیند و اغلب نیز در کنار بقایای پلهای قدیمی تر برپا شده اند، دره فعلی خرم آباد محل شهر قدیمی شاپور خواست محسوب می‌شود. این شهر دردوره ساسانی بنا گردیده و در مسیر گذار این راههای معتبر قرارداشته است. دژ شاپور خواست (قلعه فلک الافلاک) نیز علی الاقاعده به تناسب اهمیت سیاسی – اقتصادی این شبکه‌های ارتباطی پرتردد که بنای پلهای به این عظمت را طلب می‌نمودند، می‌بایست از اهمیت ویژه ای برخورداربوده باشد. بی شک حساسیت ویژه و اهمیت تأمین حفاظت محل تلاقی راههایی تا این حد حیاتی و لزوم افزایش قدرت دفاعی مدافعین این دره حساس، ضرورتاً ایجاد استحکاماتی خود کفا (کهندژ) را ایجاب می‌کرده است. نویسنده «جغرافیای نظامی لرستان» نیز که در امورنظامی و سوق الجیشی تبحر کافی داشته موقعیت قلعه را چنین توصیف میکند:
«خود قلعه فلک الافلاک، از لحاظ وضعیت نظامی و طرز حفاظت این جلگه، اهمیت فوق العاده ای را داراست. چه از قلعه مذکور کلیه معابر اطراف را میتوان دفاع نموده و باضافه قلعه دارای چشم انداز وسیع و مطولی می‌باشد.»

و…

«فهرست منابع»
۱- ابن اثیر، عزالدین علی: «تاریخ الکامل»،تجربه ابوالقاسم حالت، تهران، انتشارات علمی، ۱۳۵۲
۲- ابن بلخی: «فارس نامه»، به اهتمام گای لیسترانج و رینولد آلن نیکلسون، تهران انتشارات دنیای کتاب، ۱۳۶۳، چاپ دوم.
۳- اعتماد السلطنه، محمدحسن خان «مرآه البلدان» به تصحیح عبدالحسین نوائی، تهران انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۶۷٫
۴- نویسنده نامعلوم: «تاریخ جهانگشای خاقان»، مرکز تحقیقات ملک الشعراء بهار، تهران انتشارات کلاله، ۱۳۸٫
۵- نویسنده نامعلوم: «جغرافیای لرستان» (پیشکوه و پشتکوه)، به کوشش سکندر امان الهی بهاروند، خرم آباد انتشارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی ۱۳۷۰٫
۶- دوبد، بارون «سفرنامه لرستان و خوزستان»، تجربه محمد حسین آریا، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۷۱٫
۷- ایزد پناه، حمید: «به لرستان خوش آمدید»، مجله ایران زمین، تهران، اسفند ۱۳۷۰، سال اول، شماره یکم.
۸- پیرنیا، حسن واقبال، عباسی: «تاریخ ایران»، تهران، انتشارات خیام، ۱۳۷۰، چاپ پنجم.
۹- راوندی، مرتضی:«تاریخ اجتماعی ایران»، تهران، انتشارات روز بهان، ۱۳۷۲، چاپ سوم.
۱۰- رزم آرا، علی: «جغرافیای نظامی ایران» لرستان، تهران، بینا، ۱۳۲۰٫
۱۱- غضنفری، حسین و ملکی، مهرداد و چگنی، مراد و دیگران: «مطالعه اجتماعی فرهنگی لرستان»، چاپخانه پوریا، ۱۳۷۰٫

فهرست مطالب:

مقدمه ۱
فصل اول ۴
پیشینه تاریخی قلعه درایران و لرستان ۴
فصل دوم ۱۰
قلعه فلک الافلاک ۱۰
وجه تسمیه قلعه ۱۰
فصل سوم ۲۲
سابقه تاریخی قلعه فلک الافلاک ۲۲
قلعه فلک الافلاک از عهد پهلوی تا امروز ۴۷
فصل چهارم ۵۶
ساختار معماری قلعه فلک الافلاک ۵۶
نتیجه سخن ۶۱
«فهرست منابع» ۶۴

چکیده:

موضوعات جمع آوری شده در این مجموعه شامل مطالبی در مورد موزه و نمایشگاه اتومبیل است که سعی شده است نکات مبهمی که در این رابطه در ذهن وجود دارد را روشن کند و دید بهتری را نسبت به این موضوع به ما بدهد.
در آغاز این دفترچه توضیحاتی را در مورد اتومبیل، موزه و نمایشگاه به اختصار اوردیم تا در ابتدا خواننده را با کلیّت این موضوع اشنا کنیم .
سپس مطالعات خود را بر روی نمایشگاه و موزه خودرو و اهمییّت وجود ان درداخل و خارج از کشور متمرکز کردیم .

در ادامه برای روشن شدن و باز شدن بیشتر موضوع طرح با بررسی چند نمونه موجود)درخارج از کشور( به مطالعه دقیق ترفضاها و روابط آن پرداختیم .
و در نهایت با در نظر گرفتن تمام جوانب کار اقدام به ارائه پیشنهادی برای طراحی این چنین مجموعه در داخل کشور کردیم .

برای دانلود و توضیحات بیشتر به ادامه مطلب مراجعه نمائید…..

بخشی از مطالب:

فصل اول : ( مطالعات اولیه و پایه)

۱-۱٫ بخش اول : (اتومبیل)
۱-۱-۲٫ تعریف اتومبیل
ریشه لغوی 
خودرو یک کلمه فارسی است و به وسایلی اتلاق می‌گردد که بدون ارتباط با وسیله دیگر و به کمک نیروی ماشینی خود ، قادر به حرکت باشد. این کلمه ترجمه کلمه اتومبیل است که در زبان ما معادل سازی شده است. (اتومبیل = خود سیار)

دید کلی 
اصولا برای تمام وسایلی که دارای منبع قدرت باشند و به خودی خود بتوانند حرکت کنند، می‌توان کلمه خودرو را بکار برد. لیکن کاربرد این کلمه در زبان ما دارای محدوده مشخصی است که معمولا به وسایل متحرکی گفته می‌شود که همگی دارای حرکت بوده و با زمین در تماس هستند. بنابراین به وسایلی مثل قطار ، کشتی و هواپیما خودرو گفته نمی‌شود. نمونه های بارز خودرو عبارتند از:

ماشین‌های سواری ، کامیون‌ها و موتور سیکلت‌ها.
ساختمان اتومبیل ها
هر اتومبیل را می توان به سه بخش کلی تقسیم کرد که عبارتند از:
شاسی:
به تمام گروه ساختمانی و تمام سیستم‌هایی گفته می‌شود که برای حرکت اتومبیل لازم است.
اتاق:
اتاق محل قرارگیری بار یا مسافر است که پس از ساخت بر روی شاسی نصب می گردد.
سیستم برقی:
این سیستم در تمام اتومبیل ها وجود دارد. وظایف مختلفی را مثل کمک کردن به حرکت اتومبیل و یا فراهم آوردن آسایش سرنشین را انجام می دهد.
طرز کار خودرو 
خودروهای امروزی جهت تولید قدرت از سوخت های فسیلی استفاده می‌کنند. این خودروها همگی دارای موتور‌های درونسوز می‌باشند که با سو زاندن بنزین ، گازوئیل و یا گاز طبیعی انرژی ذخیره شده در این سوختها را به شکل انرژی جنبشی قابل استفاده در می‌آورند. (این کار در موتور خودرو انجام می‌شود ).
توان تولید شده در موتور خودرو به واسطه سیستم انتقال نیرو از موتور خودرو به چرخهای آن منتقل می‌شود . در واقع چرخهای خودرو عامل ارتباط خودرو با زمین و به وجود آورنده حرکت خودرو می‌باشد . آنگاه حرکت تولید شده به وسیله انسان ، یا برای جابجایی و یا برای کشیدن وسیله دیگری مورد استفاده قرار
می گیرد.

۱-۱-۳٫ کاربرد آن در زندگی بشر
کاربرد خودروکاربرد خودرو‌ها در زندگی امروزه بشر بسیار متنوع و بسیار گسترده است بطوری که اگر خودرو ها را از زندگی روزمره حذف کنیم شاید تمدن بشری دیگر به شکل کنونی وجود نداشته باشد. عمده فعالیت خودرو‌ها در زمینه های زیر است:
حمل و نقل:
واژه حمل و نقل خود گویای فعالیت انجام شده توسط خودرو ها می‌باشد. چرا که قسمت اعظم مواد و اشیاء موجود در پیرامون ما برای قابل استفاده و قابل دسترس شدن به حمل و انتقال از مکان اولیه خود نیازمند هستند. البته جابجا شدن انسان‌ها نیز خود بخش وسیعی از حمل و نقل را شامل می‌شود.

تولید توان کشی:
کاربرد دیگر خودروها در تولید توان کشی است که در بخش‌هایی مثل کشاورزی و یا صنعت و یا خدمات مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کاربرد می‌تواند در قالب یک تراکتور کشاورزی یا یک لیفت تراک و یدک کش و یا یک ماشین راهسازی جلوه گر شود.
دو دهه پایانی قرن بیستم، سالهای شگفتی و زمان یکه‌تازی فن‌آوری حیات بشری لقب گرفته است.
بخش عمده‌ای از تحولات یاد شده در صنعت تجلی یافته است
صنعت خودروسازی به نحوی متاثر از این فرآیند، پویا بوده‌اند
تولید خودرو در زمره گسترده‌ترین و پرسودترین فعالیتهای صنعتی – اقتصادی قرار دارند.
به لحاظ اهمیت آن در رده صنایع اساسی طبقه بندی شده و مورد حمایت دولتها قرار گرفته است.
این صنعت، سهم بالایی از تولید ناخالص ملی کشورهای توسعه یافته را به خود اختصاص می‌دهد.
بطور مثال مجموع تولیدات صنعت خودرو در آمریکا ۷/۱۴درصد، اروپای غربی۲/۱۰ درصد و ژاپن ۴/۹ درصد می باشد.
خودروسازی با شمار زیادی از صنایع نظیر فلزی، ریخته‌گری، ماشین‌سازی، شیمیایی، الکترونیک و رایانه، ارتباط دارد.
در ادامه با توجه به ویژگیهای این صنعت، تصویر روشنی از وضعیت صنعت خودروسازی جهان و ایران ارائه می شود.
۱-۱-۴٫اهمییّت آن در زندگی بشر:
اهم ویژگیهای صنعت خودرو:
تولید حدود ۶۰ ملیون خودرو
اشتغال بیش از ۱۰۰ میلیون نفر (از هر ده شغل صنعتی در جهان یک شغل به خودرو دارد).
رتبه اول در بخش صنعت و رتبه دوم در اقتصاد جهان پس از بانکها
ارتباط گسترده صنعت خودرو با سایر گروههای صنعتی از قبیل فلزی، ریخته‌گری، ماشین سازی، شیمیایی…
سهم عمده در ارزش افزوده بخش صنعت
۱-۱-۵٫تاریخچه صنعت اتومبیل در دنیا

تاریخچه خودرو
– خودرو مجهز به موتور بخار دنیس پاپن DENIS PAPON اولین کسی بوده که قوه محرکه بخار را شناخت.
خودرویی که ارتفاع استوانه آن در حدود سه متر و طول لنگر آن گاهی به ۷ متر می‌رسید. روی کشتی بدلیل وجود آب سرد فراوان و سهل الوصول بودن آن قابل تصور بود
تجهیز ارابه یا کالسکه بوسیله آن غیر ممکن به نظر می‌رسید.
یکی از افسران ارتش فرانسه به نام ژوزف کونیو (۱۸۰۴-۱۷۲۵) در سال ۱۷۶۳ میلادی دستگاه نیوکومن را سبک روی ارابه‌ای نصب کرد.
اولین نمونه ارابه کونیو در سال ۱۷۶۹ میلادی آماده شد. این ارابه که کاملاً به خرج دولت ساخته شد در سال ۱۷۷۰ مورد آزمایش قرار گرفت. این ارابه پایه یک توپ چهل و هشت تنی را در یک ساعت ۸ کیلومترجابجا کرد. این خودرو بخار توسط افرادی چون ویلیام مردوک، اولیویه اوانس و ریچارد تره ویتیک تکمیل‌تر شد.
اولین اتومبیل مجهز به موتور بخار توسط مهندس ژوزف کونیو سال ۱۷۷۱ میلادی
خودرومجهزبه‌موتوراحتراق‌داخلی
در سال ۱۸۸۵ میلادی کارل فرید ریش بنز اولین موتور با سوخت فسیلی روی نوعی کالسکه نصب کرد.
این اولین خودرو مجهز به موتور احتراق داخلی جهان بود که دارای سیستم جرقه‌زنی و دیفرانسیل بود.
کارل بنز نام این خودرو را موتور واگن نامید و در اواخر سال ۱۸۸۵ میلادی آنرا به ثبت رساند

سه چرخ کارل بنز، اولین اتومبیل مجهز به موتور احتراق داخلی در جهان ساخته شده در سال ۱۸۸۵ میلادی
این خودرو دارای سه چرخ و ۲۵۰ کیلوگرم وزن بود و با سرعتی بین ۱۳ تا ۱۶ کیلومتر کار می‌کرد. اولین راننده این خودرو همسر کارل بنز (برتابنز) بود.

برتابنز (همسر کارل فریدریش بنز) سوار بر اولین خودرو جهان

اکثریت مردم از آن وحشت داشتند و آن را اختراعی خطرناک و مهلک می‌پنداشتند.تدریج با رفع نقایص کالسکه آتشین عده بیشتری برای استفاده از آن اشتیاق نشان دادند.روند تکامل ادامه یافت تا سری سازی به عنوان نقطه عطفی از سوی هنری فورد مطرح گردید. خودروهای‌ متحد الشکل ‌و نسبتا ً‌ارزان‌ قیمتی‌ را ‌ به ‌جهان ‌عرضه‌کرد. کارل بنز، گوتلیب دایملر، ویلهم میباخ، برادران دوسینبرگ، برادران دوریا، برادران رابرت بوش، ایتوره بوگانی، دیوید دانبربیوک، رنه پنهارد، فردنیاندپورشه، جان و هوریس دوج جان بوید دنلپ، رودلف کریستین کارل دیزلف سرهنری رولز و صدها مخترع دیگردر تکمیل وحرکتهای بعدی نقش داشتند.
خودروهای اولیه
سرعت متوسط آنها (۲۰KM/h) بود. ترمزهای مطمئنی نداشتند و لذا تصادفهای خطرناکی را بوجود می‌آوردند. حرکت آنها فقط به سمت جلو بود . چراغهای نفتی حرکت در شب را مشکل میکرد. راه انداختن این خودروهای هندلی بود.
پس از جنگ جهانی اول خودرو تقریباً شکل امروزی خود را به دست آورده بود
در این مقطع ساخت و تولید خودروهای متنوع فرانسوی که عموماً با موتورهای دایملر عرضه می‌گشت.
اولین اتومبیلی که به تعداد زیادی ساخته شده (الدزمبیل(

علاقه مردم و جاذبه‌های مسابقات اتوموبیلرانی، صنعت خودروسازی را در مدت کوتاهی متحول کرد اولین مسابقه اتومبیلرانی فرانسه در سال ۱۸۹۴ انجام شد.
مسابقه اتومبیل رانی پاریس – بوردو – پاریس در سال ۱۸۹۵ میلادی
با ایجاد دو خط در دو سوی اقیانوس اطلس در سال ۱۸۹۶ بعنوان یک صنعت اعلام موجودیت کرد. در سال ۱۹۱۳ نیز با ابداع خط مونتاژ توسط هنری فورد و تولید حدود ۳۵۰ هزار دستگاه خودرو مدل T و فروش هر دستگاه به قیمت ۵۰۰ دلار، عظیم‌ترین صنعت جهان به وجود آمد.

ابنزرها وارد وشهرهای باغ مانند
دراواخر قرن نوزدهم ، ازجمله راه حل هایی که برای بسیاری ازمسائل سکونت درشهر پیشنهاد شد، فکرایجاد شهرهای باغ مانند بود . اساس این فکر براین اصل قرار داشت که مالکیت زمین های بایر، به شهر تعلق گیرد وعواید حاصل ازافزایش قیمت زمین ، ازآن شهر باشد تا گسترش شهر دستخوش سودجویی زمین خواران نشود.
فکرایجاد شهرهای باغ مانند که ازجانب ابنزرها وارد انگلیسی پیشنهاد شد ، با شکلی که این فکر عملاً به خود گرفت، متفاوت است . هاوارد نظریه خودرا درکتاب ((فردا راهی صلح آمیز به سوی اصلاح اجتماعی)) درسال ۱۸۹۸ منتشر کرد..

بیوگرافی ابنزرد هاوارد:هاواردپدر شهرهای جدید متولد کشور انگلیس بود که دارای تحصیلات رسمی محدود است.وی در سن ۲۱ سالگی به عنوان کشاورز به نبراسکا رفت ولی زود فهمید که کارمورد علاقه اش نیست سپس از استعداد تندنویسی خود استفاده کرد و به عنوان گزارشگر دردفتر روزنامه ودادگاه شیکاگو مشغول به کار شد.در سال۱۸۷۶به کشور خود بازگشت و بقیه عمر خود را به عنوان گزارش نویس پارلمان انگلیس گذراند

برای دانلود و توضیحات بیشتر به ادامه مطلب مراجعه نمائید…

بنا بر نظر هاوارد پیش بینی میزان موفقعیت یک طرح به سه عامل بستگی دارد:
۱.       اشتیاق
۲.       انرژی
۳.       پشتکار یک طراح ایده آلیست
نظریه سه مغناطیسی:هاوارد شهر و روستا را مانند آهن ربایی تمثیل می کند که جمعیتانسانی را به سوی خود جذب می کند که زندگی در هر کدام دارای معایب و مزایایی می باشد.برای مثال شهررادارای فرصتهای شغلی ،حقوق بیشتر،مکانهای تفریحی وهمچنین دارای آسمان تیره،هوای کثیف،اجاره بالا،محله های کثیف وفقیر نشین میداند.روستا را دارای هوای تازه،مناظر زیبا،اجاره پایین وهمچنین دارای دستمزد پایین،نبود سرگرمی وکمبودآب آشامیدنی میداند.وی آهن ربای دیگری مطرح می کند که در حقیقت باغ شهر یا شهر_روستا می باشد که در آن مزایای زندگی شهری بسیار فعال وهمه زیبایی و دلنشینی روستایی را می توان به گونه ای کامل ترکیب کرد.و به نظر وی نه جاذبه شهر نه جاذبه روستا هدف یک زندگی حقیقتادر توافق با طبیعت را کاملا تحقق نمی بخشدوباید هر دو جاذبه را یکی کرد. هاوارد شهر روستا خود را دارای مزایای زیر می داند:دارای زیبایی طبیعت،فرصتهای اجتماعی ،زمینهاوپارکهای قابل دسترس ،اجاره پایین ودستمزد بالا،اجناس با قیمت پایین،هوا و آب سالم،فاضلاب خوب،خانه وباغ روشن،بدون سیگار و محلات فقیر نشین می باشد.

الگوی باغ شهر هاوارد:به اعتقاد هاوارد،باغ شهر را باید تصور کاملی از یک شهر مستقل وخود بسنده نامیدونه بک شهرحومه یامحله ای اعیان نشین بلکه شهر او بیان تازه ای از نوع جدید اسکان است.باغ شهر دارای شکل مدور با شعاع ۱۱۳۰متراست که۶/۱ آن مختص به فضای مسکونی می باشدودر حدود سی هزار نفر را در خود جای می دهد.شهردارای شش بلوار با ۳۶ متر عرض است که از مرکز شهر تا محیط کشیده شده است وشهر را به شش بخش تقسیم می شود. هاوارد در طرح شهرهای باغ مانند خود، شهر را به صورت چنددایره متحد المرکز تصویرکرد،که در مرکز شهر یک باغ زیبا به مساحت ۲ هکتار است که در اطراف آن ساختمانهای عمومی مثل شهرداری، تالاری نیزبرای کنسرت ، سخنرانی، تأتر ، کتابخانه وغیره که برای هریک محوطه ای نسبتاً بزرگ تعلق می گرفت ، اختصاص یافته بود.بعد پارک مرکزی است که حدود ۵۸ هکتار زمین اشغال کرده است و در همه سوی آن یک رواق بزرگ بلورین قرار دارد که (قصر بلورین Crystal Palace) نام داردکه پناهگاهی است که مردم را ازبدی هوا مصون می داردو رو به پارک باز می شود .البته در قصر بلورین انواع محصولات صنعتی وغیره نیز برای فروش عرضه می شودو یا حتی قسمتی از آن به عنوان باغ زمستانی وتابستانی می توان به کار برد.بعد از گذشت از باغ بلورین به خانه های مسکونی می رسیم که در حدود ۵۵۰۰ قطعه می باشدکه کمترین فضا آن حدود ۳۳*۶٫۵ مترمربع و دارای معماری متنوع و گیرا می باشد.

بین دایره میانی ودایره بیرونی ،خیابان اصلی شهر به عرض ۱۲۵ متر قرارمی گرفت که کمربندسبزی با طول بیش از ۵ کیلومتر ومساحت ۵۰ هکتاررا شکل می بخشدوواجد چمن ودرختانی به عنوان سایه بان بود.در این خیابان باشکوه شش نقطه استقرار هر یک به مساحت ۱٫۵ هکتار برای مدارس،زمینهای بازی وحتی کلیسا در نظر گرفته شده است که خانه ها در طول این خیابان بزرگ با حلقه های متحد المرکز توزیع گشته وشکل هلالی گرفته اندتاتوسعه بسیار طولانی خیابان بزرگ را تامین کنندوعرض با شکوه این مسیر را باز تشدید کنند.بر روی کمربند خارجی شهر کارخانه ها،مغازه ها،بازارها،میادین زغال سنگ و چوب در مسیر حلقوی راه آهن قرار گرفته اند که همه شهر را دور می زند که شاخه ای از خط آهن بزرگی است که از دل زمینهای خصوصی می گذرد.هاوارد مسیر راه آهن را در دایره بیرونی شهر قرار داد تا هم بارگیری محصولات از کارگاه ها ومغازه ها به طرف خارج شهر راحت تر انجام گیردورفت وآمد در خیابان ها نیز تقلیل یابدودر نتیجه هوا نیز کمتر آلوده می شود.

مسجد حاج رجبعلی هم به عنوان مدرسه علمیه و هم گنبد و هم محراب برای اقامه نماز داشته است این مسجد دارای ۳ ایوان است اصلی در جهت قبله قرار دارد و دو ایوان کوچکتر در شرق و غرب حیاط است. هم چنین در بخش شمالی مسجد یک مهتابی موجود بوده که هنگام زمستان در آن قسمت نماز برگزار می‌شده است.
در بخش شرقی یک خانه کوچک با حیاط مرکزی وجوددارد که به نظر می‌رسد خانه مدرسه باشد اما درمحله به خانه میراب معروف است. که کاملاً در ارتباط با مسجد می‌باشد.

ترکیب ساختار و تزئینات بی‌نظیر مسجد آن را به یک بنای منحصر به فرد تبدیل کرده است. این مسجد دارای یک گنبد در وسط و دو نیم گنبد در جهت شرق و غرب بوده که دو شبستان با دو فرش انداز در ادامه این دو نیم گنبد قرار می‌گرفته است.
دهانه قوسهای اصلی آن ۵/۷ متر و گنبد میانی بر روی پلان بیضی واقع است. طبق عکسهای قدیمی، در جهت شرقی یک ورودی وجود داشته که با یک هشتی به داخل حیاط ارتباط پیدا می‌کرده است. بنا به گفته قدیمیان محله ورودی اصلی با یک جلو خان بزرگ در بخش شمالی قرار داشته که با راهروهایی به داخل حیاط وارد می‌شده است. در حال حاضر تنها نقشه عبدالغفار (سال ۱۳۰۹) موید این مطلب می‌باشد.

برای توضیحات بیشتر و دریافت فایل به ادامه مطلب مراجعه نمائید…

بنا دارای دو ورودی اصلی و فرعی است. ورودی فرعی به صحن و ورودی اصلی به شبستان مسجد جدید باز می‌شود.
همچنین یک ورودی دیگر از سمت غرب به داخل حیاط وجود داشته که هم اکنون نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مالکیت مسجد همانطور که به آن اشاره شد وقفی است که هم اکنون تحت اختیار خانواده شریعتمداری است و کلیه مخارج آن را پرداخت می‌کنند.
مدیریت مسجد در حال حاضر با معتمدین محله است.
۱-٢-٢- تاریخچه و محل قرارگیری بنا:
مسجد حاج رجب علی در خیابان پانزده خرداد در گذر قدیمی درخونگاه در محله سنگلچ واقع شده است. آن چه از روی کتیبه‌های موجود بر روی کاشی‌های مسجد بر می‌آید سال ساخت آن ۱۲۶۱ و ۱۲۶۲ هـ .ق می‌باشد. اما به طور دقیق نمی‌توان تاریخ ساخت مسجد را با تاریخ کاشی کاری آن یکی دانست. چرا که ممکن است کاشیکاری چند سال بعد از ساخت مسجد کار شده باشند.
مسجد حاج رجب علی متعلق به دوران قاجاریه است و حدود سال ۱۲۶۰ هـ .ق بنا نهاده شده است. این مسجد از بناهای دوره قاجار است که دردوره قاجاریه ساختمان‌های بزرگی بنا شده که همه آنها تقلید از بناهای ادوار گذشته
است. معماران این عصر هر چند سعی کرده‌اند که ابتکاری به خرج دهند خودبنائی بسازند ولی موفق نشده و نتیجه مطلوبی بدست نیاورده‌اند. اغلب بناهای آنان از روی دقت انجام نشده و فاقد مهارت فنی نیز بوده کاشی کاری ترکیب رنگ‌های جدیدی را در به وجود آورده ‌اند ولی از کارهای قبلی خیلی پست‌تر است و علت آن بیشتر عدم ذوق صنعتی می‌باشد که در تمام شئون فکری ان دوره رسوخ داشته است.
در تهران و اطراف آن دونمونه مهم از معماری قاجاریه دیده می شود یکی مقبره حضرت عبدالعظیم است و بنای قابل توجه دیگر مسجد سپهسالار جدید تهران است.
۱-٢-٣- رخدادها و افراد مؤثر در احداث بنا :
طبق اطلاعات بدست آمده مشخص گردیده که از سال‌ها قبل از انقلاب خاندان آقای شریعتمداری پیش نماز این مسجد بوده‌اند. آقای رجب علی کدخدای گذر در خوانگاه بوده‌اند واردات زیادی به ملامحمد جعفر شریعتمداری داشته‌اند. آقای شریعتمداری دارای دو پسر به نام‌های شیخ علی و شیخ حسن بوده که بعدها آقای حاح ملا جعفر شریعتمداری دختر حاج رجب علی را برای پسر بزرگتر خود آقای شیخ علی خواستگاری کرده و در اثر این قرابت، این مسجد به همراه موقوفاتش وقت نوادگان دختری حاج رجب علی گردیده تا نسل در نسل دراین مسجد نماز بگذارند.