بسیاری از ما طراح داخلی نیستیم ، اما مانند یک طراح از اینکه با نور، رنگ و چیدمان سر و کار داشته باشیم، لذت برده و دوست داریم که بتوانیم فضایی دلچسب و رمانتیک برای خود بسازیم. اما قبل از هر چیز باید به زبان مخصوص این رشته آشنا شویم. آرل سعی دارد بدون اینکه نیاز به داشتن تحصیلات آکادمیک باشد، شما را با اصول اولیه و کلیاتی که قبل از شروع به آنها نیاز داریم، آشنا سازد. به عنوان اولین قدم، در این مقاله نگاهی می اندازیم به سیزده اصل اولیه و اساسی انتخاب رنگ که هرکس باید بداند.

1. نحوه استفاده از چرخه رنگ : یکی از ابزار مهم برای انتخاب رنگ و نحوه قرارگیری و چگونگی ترکیب رنگها با یکدیگر،چرخه رنگ است.با استفاده از این ابزار شما خواهید توانست از همان ابتدا نتیجه را بدور از هر گونه حدس و گمان و به طور دقیق پیش بینی کنید.

نگران نباشید، نیازی به ، بخاطر سپردن آن ندارید؛ وبسایتهایی مثل paletton به شما کمک می کنند تا چیدمانهای مختلف رنگی را ایجاد کرده و بهترین را انتخاب کنید.

2. مشخصات رنگ : هر رنگ سه مشخصه دارد:

• ته مایه رنگ (hue) : برداشتی که از یک رنگ داریم. در بیشتر موارد به نام خود رنگ اطلاق می شود: زرد،آبی،قرمز و ...
• خلوص (saturation) : به میزان خلوص یا شدت رنگ از نظر ترکیب با خاکستری می گویند. بسته به اینکه چه مقدار خاکستری به رنگ اضافه شده، میزان آن تغییر می کند. بدین ترتیب که هرچه قدر خاکستری بیشتری به رنگ اضافه شود، خلوص آن پایین تر آمده و ماتر می شود. خاکستری کمتر، خلوص بیشتری به رنگ داده و رنگ شفاف تر می شود.
• درجه تیره-روشنی (value) : این گزینه به میزان روشنی یا تیرگی رنگ از ترکیب با سیاه یا سفید گفته می شود. سیاه دارای کم ترین ارزش رنگی(value) و سفید دارای بیشترین ارزش رنگی است.

3. گروههای اصلی رنگ : در هر چرخه رنگی دوازده رنگ یا فام وجود دارد،که عبارتند از:

• رنگهای اصلی(primary colors) : قرمز ، آبی و زرد. این رنگها به تنهایی در طبیعت وجود داشته و از ترکیب رنگهای دیگر به دست نمی آید.
• رنگهای فرعی(secondary colors): نارنجی ، بنفش، سبز. از ترکیب رنگهای اصلی با یکدیگر به وجود می آیند.

قرمز+ آبی = بنفش

زرد+ آبی= سبز

زرد+قرمز= نارنجی

• رنگهای گروه سوم (tertiary colors) : که شامل شش رنگ می باشد و از ترکیب رنگهای اصلی با دنگهای فرعی به وجود می آیند.

قرمز+ بنفش= قرمز- بنفش

آبی + بنفش= آبی - بنفش

قرمز+ نارنجی= قرمز - نارنجی

زرد+ سبز= زرد - سبز

آبی + سبز= سبز-آبی

زرد+ نارنجی= زرد- نارنجی

اگر نمی دانید از کجا شروع کنید، بهترین نقطه برای شروع انتخاب یکی از همین دوازده رنک به عنوان رنگ اصلی است.با مرور مطالب بعدی به راحتی خواهید توانست به چیدمان رنگی مورد نظر خود برسید. انتخاب رنگ اصلی تا حد زیادی به نوع شخصیت و کاراکتر شما دارد. در تحقیقاتی که در دانشگاه وست مینسترwestminster))انجام شده، محققان دریافتند که به طور معمول کدام تیپ شخصیتی چه رنگی را انتخاب می کند. بعضی از آنها عبارتند از:

   قرمز: هدف محور، با اراده و مصمم

   نارنجی: پر انرژی، خوشحال

   زرد: خوش برخورد و اجتمایی با کنترل در رفتار، مجاب کننده

   سبز: ذاتا همکارو مراقبت کننده

   آبی: تحلیل کننده و منطقی، محتاط

   بنفش: تسلی دهنده، باوقار و باشکوه

   سفید: صلح طلب، قوی در نظم بخشیدن

   سیاه: خلاق اما محافظه کار

   قهوه ایی: عمل گرا، بهترین تکمیل کننده در فعالیتها

4. تغییر رنگ با اضافه کردن رنگهای خنثی: وقتی رنگ اصلی خود را انتخاب کردید، با ترکیب این رنگ با رنگهای خنثی ( مشکی،سفید،خاکستری) می توان تن های مختلفی از همان خانواده را بدست آورید، که عبارتند از :

ته رنگ (tint) : کمرنگ کردن یک رنگ با اضافه کردن رنگ سفید به آن

سایه (shade) : تیره کردن رنگ با اضافه کردن رنگ سیاه به آن

درجات رنگ (tone) : تیره کردن تدریجی رنگ با اضافه کردن خاکستری

5. دمای رنگ (color tempture) : شاید تا به حال شنیده باشید هر رنگی دارای درجه حرارت است. از این نظر رنگها به دو دسته گرم و سرد طبقه بندی می شوند. قرمز، نارنجی و زرد را با نام رنگ های گرم میشناسند. این رنگ ها به محیط انرژی، سر زندگی، پویایی و حرکت می دهند. همچنین بخاطر اینکه باعث کوچکتر به نظر رسیدن فضا می شوند، حسی خودمانی به محیط می دهند.

در مقابل این گروه، گروه رنگ های سرد یعنی آبی ها، بنفش ها و تعدادی از سبزها قرار دارند که می توانند از آنها در محیط های که می خواهیم حس آرامش و سکون را تداعی کنند، استفاده کنیم. استفاده از این رنگ ها، باعث بزرگتر به نظر رسیدن فضا می شوند.

رنگ های سرد ، دمای رنگ های سرد

دقت کنید استفاده از رنگ های گرم در محیط های کوچک، شلوغ و کم نور ممکن است ایجاد احساس خفگی کند و یا برعکس، استفاده از رنگ های سرد در محیط های بزرگ نیز احساس سرد،خالی و نیمه تمام بودن را القا می کند.

6. الگوی تک رنگ (monochromatic) : در این الگو تنها از یک رنگ استفاده می شود. برای جذاب تر کردن این الگوی رنگی می توان از تنالیته های مختلف رنگ مورد نظر با ترکیب آنها با سفید، سیاه و خاکستری استفاده کرد. استفاده از رنگ های خنثی مانند انواع کرم یا قهوه ای، در کنار رنگ اصلی کامل کننده این الگو می باشند. سیاه و سفید هم محلی برای استراحت چشم می آورد. پس از آنها به عنوان نقاط تاکیدی الگوی انتخابی خود استفاده کنید. الگوی تک رنگ با ایجاد ارتباط بین اثاثیه و فضا، سادگی و آرامش بخش بودن را برای محیط به ارمغان می آورد. یکی دیگر از محاسن این الگو استفاده از بافت و نقوش مختلف در پرده یا روکش ملبمان است. بدون اینکه احساس خستگی و آشفتگی در محیط ایجاد شود.
7. الگوی مکمل (complementary color scheme) : یکی از ساده ترین الگوهای رنگی، الگوی مکمل است و آن استفاده از دو رنگ مکمل که در دو سر قطرهای چرخه رنگ قرار دارند، می باشند. معمولا یکی از رنگ ها به عنوان رنگ اصلی انتخاب می شود. و آن دیگری به عنوان رنگ دوم یا تاکیدی (accent) استفاده خواهد شد. به طور مثال ترکیباتی مثل قرمز و سبز، آبی و نارنجی، زرد و بنفش، از بهترین نمونه های الگوی مکمل می باشند. این الگو دارای کنتراست خیلی زیادی است و بنابراین بهتر است در سطوح کوچک یا برای جلب توجه یک المان بکار برده شود. بهتر است بیشتر از 60 درصد از فضا را به رنگ اصلی اختصاص دهیم. هر دو رنگ می توانند به یک نسبت با رنگ های خنثی (tone,tint,shade) ترکیب شده و استفاده شوند. انتخاب رنگ غالب بستگی به نور فضا دارد. مثلا اگر نور طبیعی خوب داشته باشیم، رنگ غالب را سرد انتخاب می کنیم و اگر نور طبیعی کمی داشته باشیم رنگ غالب از تن های گرم تر انتخاب می شود. استفاده از رنگ های خنثی را فراموش نکنید چرا که باعث ایجاد ارتباط بهتر در فضا و از خستگی چشم جلوگیری می کند.
8. الگوی مکمل دو طیفی (split-complementtany color scheme) : اگر شما الگوی مکمل را دوست دارید اما فکر می کنید انتخاب جسورانه ای برای شما خواهد بود، این الگو ملایمت بیشتری داشته و استفاده از آن مطمئن تر است. برای اجرای این الگو ابتدا رنگ اصلی خود را انتخاب کرده، به جای انتخاب رنگ مکمل دو رنگی را که در دو طرف رنگ مکمل قرار دارند را انتخاب کنید. این انتخاب تعادلی خوبی را برای فضای شما ایجاد خواهد کرد، در این الگو نه تنها از جنبه های بصری رنگ های مکمل سود می برید، بلکه می توانید الگوی هماهنگ و یکپارچه داشته باشید بدون اینکه بخواهید از رنگ های خنثی زیاد استفاده کنید. بهتر است بجای استفاده از رنگ اصلی بطور خالص آن را کمی مات کرده و در کنار آن از رنگ های مکمل به عنوان نقاط تاکیدی روشن و درخشان بهره ببرید.

قانون 10-30-60 : از این قانون برای تنظیم رنگ ها در این الگو استفاده می شود. به این ترتیب که : 60 درصد برای رنگ اصلی، 30 درصد برای رنگ دوم و 10 درصد برای رنگ تاکیدی (accent) در نظر گرفته می شود. رعایت این تناسب باعث چرخش چشم در فضا شده و به آن تعادل می بخشد. رنگ اصلی معمولا رنگی است که بر روی دیوار ها قرار می گیرد، رنگ دوم عموما برای مبلمان و پرده و رنگ سوم بصورت نقاط تاکیدی در وسایل تزئینی، تابلوها و ... استفاده می شود.

9. الگوی مجاور (Analogous color scheme) : الگوی مجاور از ترکیب 3 رنگ مجاور بر روی چرخه رنگ ایجاد می شود. به طور معمول از کنار هم قرار گرفتن دو رنگ اصلی و رنگ فرعی حاصل می شود. رنگ فرعی از ترکیب دو رنگ اصلی به نسبت مساوی ایجاد می شود. مثلا قرمز و زرد با نارنجی. قانون 10-30-60 برای این الگو نیز قابل استفاده است. رنگ اول به عنوان رنگ غالب، رنگ دوم برای تقویت رنگ اول و رنگ سوم تنها بصورت نقاطی در نظر گرفته می شود. جالب است بدانید که می توانید با استفاده از رنگ های خنثی نیز الگوی رنگی مشابهی ایجاد کنید، مثلا از کنار هم قرار دادن سه رنگ سفید، سیاه و خاکستری به جای رنگ های درخشان تر استفاده کنید.
10. الگوی مثلث متساوی الاضلاع (Triadic color scheme) : انتخاب سه رنگ با فاصله های مساوی روی چرخه رنگ، الگوی مثلث خوانده می شود. سه رنگ اصلی زرد،آبی و قرمز بهترین مثال برای این الگو هستند، همین طور ترکیب رنگی بنفش،سبز و نارنجی بسیار چشم گیر و جذاب خواهد بود. اگر هر سه رنگ در این الگو بصورت خالص و دارای کنتراست زیادی باشند معمولا تنها در اتاق خواب کودکان یا اتاق های بازی مورد استفاده قرار می گیرد. هنگام استفاده از این الگو بخاطر شلوغ بودن، مراقب فضاهای اطراف آن باشید، هرگز دو الگوی متفاوت از این نوع را در کنار هم استفاده نکنید. سعی کنید در محیط مجاور بیشتر از رنگ های خنثی یا الگوی تک رنگ استفاده شود.
11. الگوی مستطیل (tetradc color scheme) : در الگوی مستطیل از چهار رنگ که دوبه دو با یکدیگر یک گروه مکمل را می سازند استفاده می شود. در این الگو، دمای رنگ نقش مهمی دارد، دقت کنید که حتما دو رنگ گرم و دو رنگ سرد داشته باشید. استفاده متناسب و مسا.وی از رنگ ها ( دو به دو) به محیط تعادل خواهد بخشید. به دنبال طرح و نقوشی باشید که بتوانید به مجموعه ی رنگی خود اضافه کنید. آنها را تنها روی اشیا بکار ببرید. اگر همه مبلمان یا وسایل استفاده شده در محیط طرح دار شوند، اتاق بیش اندازه شلوغ به نظر می رسد و اشیا باهم اصطحکاک پیدا می کنند. برای فاصله گذاری در محیط، یک یا دو تکه از مبلمان را طرح دار و بقیه را ساده دار در نظر بگیرید.

12. الگوی مربع (square color scheme) : این الگو نیز از لحاظ تعداد رنگ شبیه به الگوی قبلی می باشد. با این تفاوت که بجای انتخاب دو جفت رنگ مقابل هم، رنگ های انتخاب می شوند که با فاصله مساوی روی چرخه رنگ قرار دارند. مثلا زرد، قرمز، نارنجی یا بنفش، سبز، آبی. این الگو از یک رنگ اصلی، یک رنگ فرعی و دو رنگ از گروه سوم تشکیل می شود. خلوص رنگها را با ترکیب دو تای آنها با سیاه (shade) و روشن کردن دو رنگ دیگر (tint) تغییر داده و در محیط تنوع ایجاد کنید. همانند گروه قبلی به دمای رنگ ها توجه کنید. بهتر است دو رنگ سرد در کنار دو رنگ گرم قرار گیرد. علاوه بر آن دقت کنید که یکی از رنگ ها را به عنوان رنگ اصلی در نظر گرفته و بقیه رنگها به عنوان نقاط تاکیدی مورد استفاده قرار گیرد.

به طور خلاصه می توان الگوهای رنگی را به سه بخش تقسیم کرد:

الگوی درجات مختلف رنگی (tonal): تنها از یک رنگ با تنالیته های مختلف (ترکیب با خاکستری) استفاده می شود و یا استفاده از تعداد بیشتری رنگ که همه آنها با یک تن همسان استفاده شده باشند.

الگوی هماهنگ (harmonious) : انتخاب رنگ های مجاور روی چرخه رنگ که الگوی آرام بخش بوده و در طولانی مدت باعث خستگی و دلزدگی نمی شود. کنتراست این الگو پایین بوده و در فضاهای غیر رسمی تر مانند اتاق های خواب یا نشمین های خصوصی استفاده می شود.

الگوی مکمل (complementary) : با انتخاب رنگ های مکمل این الگو کنتراست بالای خواهد داشت، که باعث سر زندگی و شادابی فضا می شود. کنتراست بالا در این الگوها ممکن است برای تعدادی از افراد در طولانی مدت قابل تحمل نباشد. از این الگوها بیشتر در فضاهای رسمی تر استفاده می شود.

13- چگونگی توزیع رنگ های تیره و روشن در محیط : اشتباهی که اغلب طراحان در اجرای الگوهای رنگی انجام می دهند این است که به بالانس و توزیع رنگ های تیره و روشن در فضا دقت نمی کنند. این مسئله باعث برهم خوردن تعادل در فضا می شود. به این معنی که قسمتی اتاق تیره تر و سنگین تر به نظر رسیده و قسمت دیگر کم رنگ و محو، انگار به آرامی در حال دور شدن است. یکی از راه ها برای اجتناب از این مشکل، تقلید از مادر طبیعت است. استفاده از رنگ های تیره تر در کف (زمین)، رنگ های با تیرگی یا روشنی متوسط برای دیوارها (درختان و کوه ها) و رنگ های روشن تر و سبک تر برای سقف (آسمان) در نظر گرفته می شوند. به عبارت دیگر توزیع افقی رنگ ها در فضا تعادل چشم نوازی در فضا ایجاد خواهند کرد.

 

نیاز انسان به پناهگاه و مامن نه تنها در حال حاضر بلکه در سفر هم از روزگار باستان مورد توجه بوده است از ایران زمین از گذشته بسیار دور آثار و مظاهری از این گونه پناهگاه ها و استراحتگاه های بین راهی دیده میشود که بسیاری از آنها را میتوان از نظر شیوه ساختمانی  از شاهکار های معماری و هنری عصر خود به حساب آورد . در دوران اسلامی ایجاد این گونه بنا ها  با ویژگی های گوناگون , در شهر و روستا , جاده های حاشیه کویر و معابر کوهستانی با نام های مختلف چون رباط  و کاروانسرا  رو به توسعه و گسترش نهاد . احداث کاروانسرا ها در ایران سابقه ای بس قدیمی داشته و طبق منابع تاریخی  این کشور در احداث کاروانسراها  و مچنین سیستم ارتباطات  مبتکر و پیشقدم بود است .

به طور کلی تحول و گسترش کاروانسراهای ایران در ادوار مختلف بستگی به وضعیت اجتمایی  , اقتصادی و مذهبی  و ... داشته و شکل یابی و توسعه آن با موارد یاد شده در ارتباط بوده است .

کاروانسرا در دایره تعاریف و وجود تسمیه آن :

عملکرد های گوناگوی که در گذشته کاروانسرا به عهدهئداشت باعث گردیده نامهای متفاوتی برای این گونه بنا ها در فرهنگ لغات جای  گیرد از جمله کاربات رباط ساباط و خان.

در کتاب راه و رباط میخوانیم:

ساباط : این واژه که تقریبا به همه زبان های خاوری و باختری و آرامی  و ایرانی و فرهنگی و تازی رفته در زبانهای ایرانی و از جمله فارسی ریشه کهن دارد , جزو اول آن ( سا ) به معنی آسایش و جزو دومش پسوند ( رباط ) نمودار ساختمان و بنا و آبادی و عمارت است . ( ساباط ) به کلیه بناهایی که به منظور آسودن به پا می شده , چه در شهر و چه در بیرون شهر اطلاق می شده است . کاربات : به معنی خانه کاروان است و پیش از اسلام به جای کاروانسرا به کار می رفته است کارباط مانند رباط دارای اتاق و حوض است . کاروانسرا : به رباطهای بزرگ و جامع کاروانسرا میگویند : چه در شهر و چه در بیرون شهر . خان : به معنی کاروانسرا است واین واژه در زبان تازی به طور مطلق به جای کاروانسرا به کار رفته شده است . در کشور ترکیه به کاروانسراها خان گفته میشود . در کتاب هنر ایران میخوانیم رباط یا ریواط در آغاز نوعی دژ و پادگانی بوده که در نقاط مرزی اسلام می ساخته اند و در آن واحد هم بنای مذهبی وهم نظامی بوده . بعد کم کم تبدیل به ایستگاه چاپارها و کاروانیان یا کارواسرا و پناهگاه مردم نواحی مجاور در موقع خطر گردیده است این بناها در واقع دارای عملکرد و وظایفی مشابه کاروانسرا بوده ولی از نظر ویژگی های معماری تفاوتهایی داشته اند . بنابراین دلایل ایجاد و علل بنیاد و پیدایش این گونه بناها  را می توان نیاز مبرم کاروان و کاروانیان به حمایت درطول سفر دانست . از جمله یادگارهای پر ارزش معماری ایران کاروانسراهاست که از روزگار کهن به دلایل گوناگون و ارتباطی چون جریان اقتصادی نظامی جغرافیایی و مذهبی بنیاد گردید . در ادوار مختلف به تدریج توسعه و گسترش یافته است . نام کاروانسرا ترکیبی از کاروان (کاربان) به معنی جمعی مسافر که گروهی سفر میکنند و سرای به معنی خانه و مکان که هر دو کلمه ماخذ از پهلوی ساسانی است.

چنانکه در فرهنگ لغات و سایر منابع ادبی کاروان خانه و کاروان گاه و کاروان گه به معنی کاروانسرا مورد استفاده قرار گرفنه است .

در لغت نامه ها و دایرت المعارف انگلیسی کار وانسرا اینگونه تعریف شده است : در مشرق به نوعی مسافر خانه با حیاط مرکزی بزرگ که در آنجا کارونها اغلب برای شب در آن توقف میکنند گفته میشود.

پیشینه و اهمیت شناخت کاروانسراها

منابع تاریخی خبر از آن دارند که بنیانگزار احداث بناها ی مورد بحث , هخامنشیان بودند , هرودوت مورخ یونانی در کتاب پنجم خود از منزلگاههایی گفتگو میکند که توسط هخامنشیان بین شوش و سارد ساخته شده است . این مورخ از 111 بنای شبیه کاروانسرا (چاپار خانه)نام میبرد . در طول حدود 2500 کیلومتر فاصله بین پایتخت هخامنش و بابل ساخته شده و کاروانیان سه ماهه آن را طی میکردند .

در دوره اشکانی همانند عهد هخامنشی توسعه راهها و ایجاد ایستگاه های بین راه حمایت از کاروانیان اهمیت فوق العاده ای یافت و در مسیر اغلب جاده ها به ویژه در مسیر جاده ابریشم ساختمانهایی شبیه کاروانسرا ایجاد شد . متاسفانه هنر و معماری عهد اشکانیان که حدود پنج قرن در ایران حکومت کردن به طور کامل شناخته نشده و ویژگیهای هنرهای مختلف این دوره _ به ویژه معماری و تزئینات آن ناشناخته مانده و بنابر این نمیتوان درباره نحوه معماری کاروانسراهای این دوره نظریه ای ارائه داد ولی با مقایسه با دژها و شهرهای اشکانی که اخیرا در دشت گرگان شناسائی گردیده می توان احتمال داد که کاروانسراهای آن زمان به صورت مربع ویا مستطیل با مصالحی چون خشت و آجر بنا گردیده و اتاقها و اصطبل هایی در اطراف داشته است .

در معماری و توسعه کاروانسراهای پیش از اسلام عصر ساسانی را باید یکی از ادوار مهم دانست . در این دوره به علت اقتصاد وصیع و گسترده ایجاد راهها و همچنین امنیت کاروانیان اهمیت داشته و در نتیجه کاروانسراهای بسیار در مسیر جاده ها و گذر های اصلی بنا شد . یادگارهای با ارزشی چون دیر گچین در جاده تهران و قم و ریاط انوشیروان بین جاده سمنان و دامغان در مسیر جاده ابریشم و بلاخره دروازه گچ و کنار سیاه در استان فارس از آن جمله است .

در این دوره نقشه های کاروانسراها عموما به صورت 4 ایوانی و مصالح ساختمانی آن عموما لاشه سنگ آهک خاک و گچ بوده است .

در ادوار اسلامی عوامل متعددی در شکل یابی توصعه و گسترش کاروانسراها دخالت داشته که اهم آن عوامل مذهبی نظامی و اقتصادی است و در این ارتباط انواع کاروانسراها از نظر نقشه به وجود آمد .

همانند دیگیر ابنیه دوره اسلامی اطلاعات درباره کاروانسراهای اوایل اسلام اندک است .

ناصر خسرو در سفر نامه خود به هنگام مسافرت از نایین به طبس می نویسد : ما به رباط زبیده رسیدیم که دارای آب انبار بود بدونه این کاروانسرا و آب هیچ کدام قادر به گذشتن از بیابان نبودیم . سلسله های اوایل اسلام در ایران مانند : آل بویه سامانیان و آل زیار به ایجاد بناهای عام المنفعه : چون کاروانسراها و آب انبارها اهمیت فوق العاده ای میدادند و رباط چاهه یا ماهی در کنار جاده مشهد سرخس که به صورت 4 میدانی بنا گردیده از جمله یادگارهای آن زمان است . همانطور که می دانید قرن 5 ه-ق عصر شکوفایی هنر های اسلامی به ویژه معماری است .

در این دوره ایجاد راه های تجارتی متعدد و همچنین تامین امنیت جاده ها باعث روز افزونی تجارت و اقتصاد شد و در نتیجه در مسیر جاده ها و داخل شهرها برای اسایش کاروان و کاروانیان کاروانسراهای متعددی بنیان شد . شیوه و سبک معماری این عصر در احداث بناهایی چون مساجد مدارس و کاروانسراها تقریبا همانند گردید و نقشه بناها به صورت 2 ایوانی و4 ایوانی رواج یافت .

زیباترین نمونه از کاروانسراهای این دوره رباط یا کاروانسرا شرف در خراسان است  که گرچه در حال حاضر به حالت ویرانه ای بیش باقی نمانده ولی کمتر تماشا گری را می توان یافت که از کنار آن به سادگی گذر کند همچنین این کاروانسرا یادآور زمانی است که جاده خراسان از اهمیت فراوانی بر خوردار بوده و رونق تجارت و امنیت کامل راهها در سراسر ایران وجود داشته است . ایران آغاز قرن 7 ه – ق  مصادف با حملات ویرانگر مغول و نابودی و خرابی بسیاری از شهرهای آباد ایران بود و بنابراین فعالیت معماری همانند فعالیتهای ساختمانی دیگر دست خوش رکورد گردید ولی دیری نگذشت که جانشینان آنها یعنی ایل خانیان مجددا سازندگی را با بهره گیری از تجربیات و سنتهای متقدم ادامه داده و راه جدیدی را آغاز کردند . در این زمان به توصعه تجارت اقتصاد راه و راهداری ور ایجاد کاروانسراها توجه زیادی می شد .

کاروانسرای دیر گلچین

چوب یکی از قدیمی‌ترین و ابتدایی‌ترین مصالح ساختمانی موجود در طبیعت است که بشر در طول تاریخ از آن بهره برده است. چوب تنها مصالح ساختمانی است که از منبع قابل تجدید بدست می‌آید و از مصالح خوبی برای مناطق زلزله خیز می‌باشد.

تعریف چوب:

تعریف چوب بسته به اینکه این ماده را در چه قسمتی بخواهیم مورد استفاده قرار دهیم فرق می کند و به طور کلی می توان سه تعریف برای آن به کار برد.
1- تعریف گیاه شناسی:
چوب عبارت است از مجموعه ای از بافت های ثانویه لینین شده گیاهان آوندی که در بین مغز و لایه زاینده (کامبیوم) ساقه و ریشه و شاخه ها قرار می گیرد.
2- تعریف تجاری:
چوب عبارت است از قسمت های داخلی ساقه، ریشه و شاخه درختان و درختچه ها که قابل تبدیل برای استفاده در مصارف گوناگون می باشد و می توان با کار کردن بر روی آن به ارزش و مرغوبیت آن افزود.
3- تعریف صنعتی:
چوب عبارت است از ماده ای جامد و متخلخل فیبری شکل، که دارای ساختمان سازمان یافته ای است و از هر طرف نایکسان و ناهمگن می باشد.

کاربرد در ایران باستان

داریوش در فرمان بنیاد شهر شوش می‌گوید: «تخته و چوب یکا از گاندرا و کرمانیا آورده شد)». واژه (یکا) در زبان فارسی همان درخت جگ است که چوبی قهوه‌ای رنگ و سخت دارد. از این نقش برجسته قصر آپادانا در دوره هخامنشی آشکار می‌شود که چوب را برای استفاده کاربردی و تزئینی در دوران مادها نیز به کار می‌گرفتند. در قسمتی از این نقش برجسته یک درباری ماد در حال حمل یک صندلی چوبی مشاهده می‌شود که مربوط به سده پنجم پیش از میلاد است.

اشکال گوناگون چوب از نظر مصرف

چوب گرد: چوب گرد ضخامتی بین ۱۴-۳۴ سانتی‌متر و درازایی بین ۷/۲ -۱۸ متر را دارند. این چوب‌ها باید هرس و تراز شوند و از نظر سطح و پوست، ظاهری تمیز داشته باشند. چوب‌های گرد را بر حسب نوع دسته قرار می‌گیرند یا در جهت طول تخته یا عمود بر آن.
چوب‌های بریده شده:این چوب‌ها با برش‌های طولی از چوب گرد به دست می‌آیند. چوب گرد قابل استفاده برای منظور باید کیفیت بالایی داشته باشد و از پوسیدگی نیز در امان باشد به طوری که چوب‌های بریده شده درجه ۱ و ۲، عاری از سوراخ‌های پنهان و فاسد شده و گره‌های قهوه‌ای باشند.

انواع چوب‌های بریده شده:

چهار تراش:چوبی است که مقطع آن مستطیل یا مربع است. اینچوب را می‌توان از نوع درختان بی گره تهیه کرد.
بینه:از تقسیم یک گرده، بینه به دست می‌آید. چوب گردی را که استوانه‌ای شکل است از روی قطر به دو نیم قسمت می‌کنند و به موازات طول آن را برش می‌دهند و هر یک از تقسیمات را یک بینه می‌نامند.
تخته:چوبی است به شکل مکعب مستطیل به طول ۲-۶متر و عرض ۱۸-۳۰و ضخامت ۱-۸ سانتی‌متر.
الوار:تقریباً راست و بدون گره است ممکن است چهار گوش یا سه گوش باشد. طول الوار تا ۳ متر است و عرض آن ۳۵ تا ۴۰ و کلفتی آن ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر است.

موارد استفاده چوب در ساختمان

از جمله مهم‌ترین کاربردهای چوب، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- استفاده از چوب برای اعضای باربر
2- استفاده از چوب برای نماسازی و تزئین
3- استفاده از چوب در ساخت مصنوعات چوبی
4- استفاده از چوب برای کارهای کمکی در ساخت و ساز، مانند قالب سازی، چوب بست و…
نکته قابل توجه این است که در تعیین مشخصه‌های مکانیکی چوبها باید مواردی همچون جهت الیاف چوب، مقدار رطوبت، نوع چوب، محل رویش، پهنی دایره سالانه، درجه حرارت، تعداد گره‌های روی چوب، شرایط نمونه گیری، شرایط لحظه‌ای آزمایش و دستورالعمل آزمایشی را در نظر گرفت.

چوب سازه و اسکلت ساختمان
چوب به عنوان مصالح کمکی

چوب به عنوان مصالح برای دکوراسیون داخلی = *پوشش‌های چوبی * درها و پنجره‌های چوبی * تیغه‌های جدا کننده چوبی * کارهای چوبی تزئینی

تاریخچه در ساختمان

پیش از به کار گیری مواد معدنی یا مصالح صنعتی چون آن، آجر وسرامیک در سازه‌های معماری یا عمرانی، چوب یکی از اصلی ترین و قدیمی ترین مصالح در دسترس بوده است. انسان اولیه طرز شکل دادن به چوب را برای تهیه ابزار گوناگون فرا گرفت. ابزار و وسایل چوبی اولیه و حتی ساختمان‌ها وتزئینات چوبی ادوار ماقبل تاریخ و اعصار مختلف تاریخ، نمایانگر اهمیت چنان ماده‌ای است که ما قبل از فلز و همزمان با مصرف سنگ در اختیار بشر آمده و از آن در تهیه ابزار و وسایل زندگی، سلاح، ساختمان استفاده کرده است. از ساختمان‌های روستایی گرفته تا ساختمان‌های چند طبقه شهری،پل‌ها و کوشک‌ها از چوب ساخته می‌شدند که بسیاری از آنها در ایران یا کشورهای دیگر به عنوان میراث فرهنگی شناخته شده‌اند. قدمت ساختمان‌های چوبی بدون شک باید به عصر نوسنگی برسد. نزدیک به ۶۰۰۰ سال پیش، معماران ایرانی برای گرمی بخشدن به خانه‌های مسکونی،کاخ‌ها و ابنیه، به طور گسترده از چوب استفاده می‌کردند. اما پس از مدتی، کاربرد چوب به عنوان یکی از ارکان اصلی ساختمان‌ها فراموش شده است. با این حال هنوز چوب یکی از مهمترین عناطر کارا و نقش آفرینی نقش آفرین در مسائل معماری و هنری است. چوب بر خلاف سایر مصالح ساختمانی پس از گل به خاطر خاصیت پذیری فراوان و طبیعی بودنش با روحیه انسان سازگار و از مطلوبیت ویژه‌ای برخوردار است.

مصرف چوب در بناهای دوره قاجار و معاصر

در دوران قاجاریه ساختمان در شکلهای کلاه فرنگی و طره‌های پیش آمده زیبا مانند عمارت باغ ارم در شیراز, شمس‌العماره و کاخ گلستان و سلطنت آباد در تهران و بسیاری از بناهای دیگر چوب به شکل خاصی در آنها به کار رفته است. به طور کلی از چوب و فراورده‌های آن در بناهای صد سال اخیر به عنوان مصالحی موثر در ستون‌های چوبی، پوشش‌های سقف‌های دوجداره خارجی و توفال سازی، همچنین در ساختن درهای ارسی و پنجره‌های ظریف با کارهای هنری مختلف استفاده گوناگون شده است.

در سالیان گذشته و همچنین در روزگار اخیر از وجود چوبهای مقاوم جهت کلافبندی ساختمان‌های چوبی در شمال ایران، چه در حالت سنتی و چه در کیفیت و کاربرد روشهای امروزی به ویژه در شیروانی سازی‌های گوناگون نهایت استفاده می‌شود.

از وجود چوب و فراورده‌های آن در ساختمان‌های جنگلی و موسسات جنگلبانی و اسکلت کلبه‌های روستایی و ساختمان‌های مسکونی چوبی محدود و انبارهای آنها، همچنین انبارهای وسیع کشاورزی و برخی از سالنهای دامداری و مرغداری و سالنهای وسیع ورزشگاهها و آموزشگاهها و درمانگاه‌ها و مواردی دیگر بسته به نوع آب و هوا ساخته می‌شود.

امروزه از چوب برای ازاره سازی، کف سازی‌های پارکت، قاب سازی‌های سقف و دکورسازیها و کابینت‌های چوبی و بخصوص درهای چوبی با روکش‌های زیبا بهره کافی گرفته می‌شود. همچنین از وجود چوب برای ساختن دیوارهای جدا کننده و در مجموع انواع قالب بندی‌های کفراژ جهت کارهای بتونی و انواع داربستهای باربر و مقاوم استفاده می‌شود و به طور کلی پس از سنگ، آجر، گچ و آهک، چوب نیز یکی از مصالح بسیار موثر در امر ساختمان سازی می‌باشد.

استحکام در چوب به دو عامل بستگی دارد:

1- میزان فیبر موجود در واحد ساختمان ها از آن چوب
2- ضخامت جداره چوب ها می باشد
بنابراین اگر در چوبی میزان فیبر بیشتر باشد آن چوب سنگین و سخت تر است که بر این اساس می توان گفت سبک ترین چوب، چوبی است به نام باندا یا بالسا با جرم حجمی 19./. و سنگین ترین چوب چوبی هست با نام کلیستانتانوس با وزن مخصوص 1.2 که در آب غرق می شود.
بر این اساس می توان درختان را به سه قسمت تقسیم کرد:
1- درختان سبک؛ مانند: صنوبر، نم دار، بید، تبریزی، کرک.
2- درختان متوسط؛ مانند: راش، افرا، گردو.
3- درختان سنگین؛ مانند: بلوط، چندل، سخدار و انجیلی.

خصوصیات فیزیکی:

1- وزن مخصوص: نسبت وزن به حجم بستگی به رطوبت دارد چوب اما به طور کلی در چوب سنگینی با لختی رابطه مستقیم دارد یعنی هر جا که مایل باشید از چوب محکمی استفاده کنید مجبورید از چوب سخت بهره برداری کنید.
2- رنگ چوب: دوام چوب ها با تیرگی آنها رابطه مستقیم دارد همچنین درون چوب از بیرون آن تیره تر و لایه هایی تشکیل شده در چوب بهاره روشن تر از چوب تابستانه است رنگ چند چوب مهم عبارتند از:
تبریزی (سفید)، صنوبر (کرم)، شمشاد (زرد لیموئی)، اوکالیپتوس (قهوه ای مایل به قرمز)، گردو (خاکستری مایل به قهوه ای تیره)، آبنوس (سیاه).
3- مقاومت و هدایت الکتریکی و حرارتی چوب: باید بدانیم چوب ها از عایق های مناسب حرارتی و الکتریکی می باشند و در کاربرد بسیاری از آنها مربوط به خاصیت چوب می باشند؛ مانند: دسته سیخ کباب، کتری، ساختمان سازی از آنها استفاده می کنند. خاصیت دیگر آنها خاصیت آکو ستیک است، گچ هم بعد از چوب دارای این خاصیت است و همین پارچه و ساتن و پرده های مخملی و شانه تخم مرغ هم جاذب صوت هستند.

خواص مکانیکی چوب ها:

1- سختی چوب: میزان مقاومت چوب در برابر نفوذ یک جسم. سفتی و سختی دو امر متمایز است. (سفتی یعنی مقاومت در برابر گسیختگی و شکست) باید بدانیم میزان سختی چوب با وزن مخصوص آن رابطه مستقیم و با افزایش رطوبت رابطه معکوس دارد و میزان سختی چوب عامل بسیار مهم می باشد همچنین میزان رطوبت.
2- مقاومت خمشی: استفاده از چوب ها در ساخت سقف منازل، تیغه های برقی، پل ها و… می گردد و آخرین پارامتر مکانیکی تحمل در برابر کشش و فشار است.

تأثیر رطوبت در چوب:

سه نوع رطوبت داریم:
1- آب بنیادی: که در ساختار مولکولی چوب است.
2- آب آغشتگی: صفر درصد تا 30% است، از مهم ترین رطوبت ها در چوب.
3- آب آزاد: 30% تا حداکثر 200% می باشد یعنی هر چوب کاملا خشک تا 2 برابر وزن خودش آب جذب می کند. بنابر این چوب به عنوان ماده ای متخلخل و اسفنجی با محیط خود در تبادل رطوبتی است. (اگر رطوبت بیشتری داشته باشد پس می دهد و اگر از محیط خشکتر باشد رطوبت را جذب می کند)
یکی از مهم ترین گرفتاری های صنعت چوب جلوگیری از این تبادل رطوبتی است. زیرا موجب دفرم شدن و کج شدن محصولات چوبی می باشد. چنانچه چوبی آب خود را از دست بدهد به نام هم کشیدگی و چنانچه رطوبت را جذب کند به آن واکشیدگی معرفی می شود از 30%.

محاسن چوب:

1- عایق حرارتی و برودتی است.
2- مقاومت مکانیکی نسبتا خوب و خاصیت ارتجاعی واقع در ضربه.
3- قابلیت پرداخت سطحی، رنگ پذیری، کنده کاری و برش.
4- امکان تصحیح خواص (مواد ضد حریق، ضد رطوبت و ضد قارچ).
5- ارزانی، دردسترس بودن و سهولت ساخت.
6- تجدید پذیری مجدد درخت بعد از برش.
7- عدم آلودگی محیط و یا برگشت مجدد به محیط (طبیعت).
8- خاصیت آکوستیک.

معایب ناشی از خشک کردن چوب:

1- شل شدن و لق شدن گره ها.
2- تغییر ابعاد.
3- چین خوردگی و کج و معوج شدن چوب.
عیوب ذاتی چوب:
1- سنگینی نسبت به مواد مصنوعی
2- حمله موجودات زنده (قارچ ها، جوندگان، حشرات)
3- قابل اشتعال بودن
4- عدم امکان استفاده مجدد به شکل اولیه
5- شکست و گسیختگی
6- عدم همگنی
7- ضعف اتصال

روش های محافظت از چوب:

روش سنتی:
1- نیم سوز کردن: حمله عوامل زنده و رطوبت را خنثی می کند.
2- مالیدن روغن های نباتی و حیوانی: به جداره خارجی چوب روغن می مالند که از رطوبت جلوگیری می کند ولی در مقابل حریق و عوامل زنده موثر نیست چون روزی این ماده شستشو می شود. (دائمی نیست) به روش غوطه وری به مواد نفتی آغشته می کنند.
3- خشک نگه داشتن چوب.
روش های جدید محافظت از چوب بر دو عامل استوار است:
استفاده از مواد شیمیایی که چوب را در برابر تمام تهدیدات محافظت می کند و به جای رویه چوب مواد را به عمق چوب تزریق می کنند.
برای نگه داری چوب از چه موادی استفاده می شود؟
1- کروزت: از مهم ترین محافظت کنندگان چوب که از تقطیر زغال سنگ به دست می آید. این ماده ترکیبی سمی و چوب را در برابر عوامل زنده محافظت می کند و ماده ای است پایدار و غیر قابل شستشو که از چوب خارج نمی شود. هم به صورت خالص و هم به صورت ترکیب با قیر یا نفت استفاده می شود.
2- پنتاکلروفنل: از دیگر محافظ های روغنی چوب است که به جای کروزت و به همراه نفت استفاده می گردد.
3-ئنمک های فلزی: از محافظت کننده های محلول در آب می باشند؛ مانند: آرسنات مس کرماته شده و یا کلر روی کرماته شده.
مواد پلیمری مانند PEG که به عنوان قشری، روی چوب را می گیرد و از تبادلات مکانیزم چوب و عوامل زنده جلوگیری می کند. برعکس آنچه که به عمق چوب تزریق می شود ماده ای است ضد حریق یعنی از گسترش شعله جلوگیری می کند.
علاوه بر روش های فوق روش های دیگری نیز وجود دارد که با هدف دو گانه استفاده شده و تا حدی موجب محافظت از چوب می گردد؛ مانند: رنگ کردن چوب و زدن لاک و الکل یا استفاده از پلیمر.

روش های فرم دهی به چوب:

1- برش: از بدیهی ترین روش های فرم دهی چوب می باشد که تجهیزات مهم آن؛ مانند: اره فلکی، اره مته کاری، لایه کن که چوب را به شکل های متفاوتی مانند: ورق، مقوا، تخته تبدیل می نماید.
2- کنده کاری: یعنی چوب، دارای قابلیتی است که می توان قطعاتی را از آن کنده بدون اینکه ترک خورده به، کنده کاری روی چوب حکاکی و روی سنگ حجاری گویند. ساخت قالب ها و مهره ها و حجم ها و نیم برجسته ها و منبت کاری مربوط به این روش شکل دهی است.
3- خراطی: منظور ایجاد شکل هایی در چوب که آن شکل ها از لحاظ خصوصیت هندسی دارای محور تقارن هستند. پایه میز ها و میله نرده ها به روش خراطی ایجاد می گردد. (تشابه با ماشین کاری در فلزات دارد)
4- فرز کاری (ابزار زدن): منظور ایجاد فرمی خاص در امتداد یک پروفیل چوبی است.
5- خم کاری: باید بدانیم که خشک بودن چوب به علت وجود ماده ای به نام لیگنین یا سیمان چوب است. چناچه چوب را به مدت طولانی در آب غوطه ور باشد و از آن بهتر، اگر چوب را بجوشانیم ماده خشک لیگنین ژله ای نرم و قابل انعطاف می گردد و بنابر این در این حالت می توان به میزان مشخصی چوب را انحنا بخشید (صندلی ها فرنگی). البته اگر قطعه چوب کوچکی باشد با غوطه ور بودن در آمونیاک هم می توان به طور قابل ملاحظه ای حالت خم پذیری در آن به وجود آورد.

کاربرد چوب های مختلف:

1- چوب بلوط (سخت و محکم): مناسب برای روکش گیری (با عرض کمتر از 1mm)، بشکه سازی، پارکت سازی، کف پوش ساختن تخته هایی که بر روی سقف خانه ها در مناطق پر باران نصب می شوند، (مقاوم در برابر رطوبت و به کارگیری در اسکله سازی و بنادر، استفاده در انواع مبلمان، کتابخانه، میز و صندلی و… ساخت تراورز (چوب های نصب شده در زیر ریل راه آهن)، ساخت دسته افزار و وسایل، استفاده در ساخت واگن و کشتی سازی و همچنین به عنوان تیرهای شبکه مخابراتی (بعد از اشباء شدن چوب) کاربرد دارند.
2- چوب راش: چوبی است نیمه سخت و سنگین و خوشتراش با قابلیت تورقی بسیار مناسب، مناسب برای روکش گیری الوارگیری، پارکت تراورز، تخته چند لایه، صنایع مبلمان (به خصوص مبلهای خمیده)، قایق سازی.
3- چوب افرا: چوبی است سخت، سنگین، راست تار، خوشکار، سبک و شکننده و قابل تورق و مناسب برای صنایع کف پوش و روکش سازی، ساخت تخته چند لایه، قالب کفش، ساخت لوازم مهندسی، پوشش سطوح بزرگ، دیوار ها و رویه میزها و تخته خرده چوب، قابلیت کنده کاری و ظریف کاری، مجسمه سازی، مبلمان و خراطی.
4- چوب ملچ: از جمله چوب های زیبا، خوش نقش و دکوراتیو ایران می باشد. در درجه اول مناسب برای صنایع روکش سازی می باشد، همچنین ساخت تخته چند لایه، درهای ماسیو (چوب خالص)، ادوات ورزشی و خراطی پایه ها و نرده ها کاربرد دارد. ملچ چوبی نیمه سنگین و نیمه سخت، راست تار و خوشکار با قابلیت تورق عالی است.
5- چوب آزاد: به دلیل وجود خاصیت ارتجاعی و ارتعاشی (الاستیسیته) در مواردی از جمله ساخت وسایل ورزشی قابل ارتجاع (تخته پارالل و بارفیکس)، پاروی قایقرانی، تخته زیر فنر اتومبیل، همچنین ساخت وسایل موسیقی (سنتور) کاربرد دارد. آزاد چوبی سنگین و با دوام است.
6- چوب صنوبر و تبریزی: چوبی راست تار، نیمه سبک و خوشکار و قابل تورق است که به عنوان تیرهای مخابراتی، تیر ساختمانی، کبریت سازی، ساخت وسایل کشاورزی، جعبه سازی و ساخت قفسه بندی کاربرد دارد و کاغذ سازی و تبریزی برای سنبه کاری مناسب است.
7- چوب گردو: چوبی نیمه سبک و نیمه نرم، قابل تورق، راست تار، خوشکار و بسیار بادوام است. چوبی است با مقبولیت جهانی بارگه ها و نقش و نگار بسیار زیبا، صیقل پذیر و همگن می باشد و رنگ پذیری و قابلیت کنده کاری خوب داشته و در صنایع مبلمان گران قیمت، ساخت پارکت، قنداق تفنگ، روکش سازی، مجسمه سازی، ابزار آلات موسیقی و… پوست گردو در صنایع رنگ رزی و برگ آن خاصیت ضد عفونی کنندگی دارد.
8- زبان گنجشک (ون): چوبی محکم، قوی، بادوام، نسبتا ارزان با خاصیت الاستیکی زیاد که کم پیچ بر می دارد و در ساخت چهار چوب و درب، ساز ویلن، روکش و ساخت وسایل ورزشی (چوب اسکی) به کار برده می شود. (کرم مایل به قهوه ای)
9- چوب ممرز: در ایران گسترده گی زیادی دارد و چوبی مقاوم و با دوام سخت و سنگین است که به عنوان تراورز و تیرک های معادن زغال سنگ، زغال گیری، ساخت واگن و همچنین در ساخت کاغذ کاربرد دارد. مقاوم به سایش است.
10- توسکا: چوبی سبک، نرم، راست تار، خوشکار، زیر بافت و قابل تورق می باشد که در تخته چند لایی مخصوصا لایه های وسطی، جعبه سازی، مدل سازی، اسکلت مبلمان کاربرد دارد.
11- نمدار (زیسنون- زیر نون): جهت ساخت روکش، تخته چند لایه، مجسمه سازی، خمیر کاغذ، ساخت وسایل تزئیناتی، مداد سازی و کارهای ساختمانی کاربرد دارد.
12- چنار: چوبی سخت و راست تار، کم دوام، با قابلیت میخ خور خوب، در ساخت مبلمان و غربال، روکش سازی و همچنین ستون معابد و مساجد کاربرد دارد. پرداخت پذیر و با برش بدون پودر. (کارهای ظریف)
13- چوب ساج: چوبی سنگین، روغنی، خوش تراش و زیبا که از آن در ساخت مجسمه های چوبی استفاده می گردد.
14- چوب کاج: چوبی نرم، راست تار، سبک که کم دوام است و زود می پوسد، و از آن برای ساخت جعبه، مبلمان و همچنین کاغذ سازی استفاده می شود.
15- چوب گلابی (امرود): چوبی سخت و مقاوم با دوام، راست تار، صاف،سنگین که در ساخت ابزارهای چوبی دقیق (مانند خط کش)، قاب سازی و ادوات چوبی وهمچنین در ساخت مهر (مهر قالب پارچه قلمکار) به کار می رود.
16- چوب آبنوس: چوبی بسیار سخت و سنگین بوده که دارای استحکام فراوان می باشد لذا کم یاب و گران می باشد و از آن در ساخت خاتم (به عنوان مثلث های سیاه رنگ) استفاده می شود.
17- چوب توت سفید: چوبی سخت، سنگین، راست تار و بادوام است که در ساخت روکش، ابزار چوبی منزل، خاتم کاری و ساخت سازهای موسیقی کاربرد دارد.
18- چوب سرو: چوبی بسیار نرم و سبک که به آسانی قابل کار کردن و رنگ آمیزی می باشد و از آن بیشتر برای پوشش داخلی دیواره ها در کابین و ساختمان استفاده می شود. (قرمز مایل به قهوه ای)
19- نارون: چوبی محکم، سنگین، مناسب برای هوای مرطوب با نقوش زیبا که از آن اغلب روکش تهیه می کنند و به علت خاصیت خم پذیری برای کارهایی که پیچاندن چوب لازم باشد به کار می رود.
20. چوب ارسی: چوبی سخت، معطر، محکم و قوی که به آسانی خم می شود و زود می پوسد برای مبلمان سازی کاربرد داشته و برای خراطی بسیار مناسب است.
21- چوب انجیلی: بسیار سخت با وزن مخصوص بالاست شکننده بوده و برای ستون معادن و تونل ها و اشیاء مقاوم به سایش (قرقره، دوک نخ ریسی، پاشنه کفش) به کار می رود.
22- چوب شمشاد: از چوب های بسیار سخت، متراکم و سنگین و بادوام که در ساخت صنایع دستی و ادوات مهندسی لوازم خانگی کاربرد دارد.
23- ماهون: چوبی نیمه سخت و نیمه مستحکم با سنگینی متوسط که از آن برای ساخت مبلمان گران قیمت استفاده می شود. از جمله زیباترین چوب های جهان است.
24- سرخدار: چوبی سخت و سنگین و مقاوم در برابر حشرات که در منبت کاری، قایق سازی و مصنوعات تزئینی کاربرد دارند.
انواع چوب های مناسب در ایران برای مبل سازی و تزئینات
افرا، ملچ، آزاد، زبان گنجیشک، گردو، راش، گلابی، گیلاس وحشی

کاربرد چوب در دکوراسیون داخلی

انسان‌های اولیه با خانه و كاشانه آشنا نبودند و تنها محل یا شیئی را به عنوان سر پناه فراهم می‌کردند تا از باد و باران در امان باشند. پس از سال‌ها انسان شروع به طراحی خانه و مسکن به عنوان محلی برای سکونت کرد. در مفاهیم معماری از قرن‌ها پیش ساحت مقدس «خانه» به عنوان محلی برای آرامش و توجهات معنوی تعریف می‌شد، اما امروزه این مفهوم كمی نادیده گرفته شده و خانه صرفا محلی برای آسایش شده، آسایشی كه آرامش دربرندارد.

یکی از راه‌های ایجاد فضاهای مطبوع جسمانی و روحانی در محیط زندگی، کاربرد عناصر طبیعی و فرم‌های آشنا و جذاب برای ذهن است. از پرکابردترین این عناصر در محیط اطراف ما چوب است که در عصر صنعتی بیشتر مدل‌های صنعتی و مصنوعی آن مورد استفاده قرار می‌گیرند.

مهم‌ترین خواص چوب در دکوراسیون داخلی عبارتند از:

رنگ 
چوب رنگ‌های مختلفی دارد اما اغلب طیفی از قهوه‌ای در آن به چشم می‌خورد رنگ قهوه‌ای در ترکیب با سایر رنگ‌ها حالت‌های مختلفی را برای کاربر تداعی می‌کند. چوب‌های تیره رنگ در کنار رنگ‌های گرم پرمایه مانند زرشکی ترکیبی وزین و حرفه‌ای می‌سازند که در دکوراسیون دفتری اداری یا اتاق کار در منزل كاربرد زیادی دارد. اتاقی که ست میز و صندلی آن از چوب تیره رنگ با روکش زرشکی در کنار پرده‌هایی با زمینه زرشکی و گل‌های قهوه‌ای و تور کرم چیدمان شده همه را مبهوت جذابیت خود می‌کند چوب‌هایی با رنگ‌های میانه مانند قهوه‌ای، شکلاتی و گردویی نیز در کنار رنگ‌های سردی همچون آبی فیروزه‌ای و سبزآبی ترکیباتی شاداب، ملایم، آرامش‌بخش و مناسب برای محیط‌های خانوادگی، تفریح و استراحت ایجاد می‌كنند. رنگ‌هایی که در کنار هم تداعی‌کننده قایقی چوبی در کنار امواج دریایی کم‌عمق و آبی هستند. استفاده از این ترکیب ذهنی، انسان را آرام کرده و بدن را به سكون دعوت می‌كند. نشستن بر روی یک مبل راحتی و تماشای تلویزیون در تعطیلات آخر هفته در ویلایی با کف چوبی به رنگ گردویی، دیواری از چوب نارون کرم مایل به زرد، پرده‌های راه‌راه آبی کم‌رنگ و پررنگ و روکش مبلمان آبی با طرح سبز رنگ، می‌تواند به خوبی آرامش را به افراد انتقال دهد.
چوب و خاصیت جذب صداهای منتشرشده در محیط
محیط پوشیده از چوب، صداهای منتشر شده را به صورت ملایم جذب کرده و سپس منعکس می‌کند. این کار از پیچیدن صدا جلوگیری و همچنین اختلاف طول موج‌ها را در آن محل تعدیل می‌کند. چوب‌های خشک و سبک مانند کاج صدای زیادی در هنگام راه رفتن با کفش ایجاد کرده و چوب‌های سنگین و متراکم مانند گردو و بلوط صدایی خفیف و گنگ منتشر می‌کنند. این صدا‌ها را می‌توان در کاربری‌های مختلفی به زیبایی به کار گرفت.

چوب و خاصیت انعطاف پذیری

امروزه چوب را به اشکال گوناگون می‌بینیم. تخته، الوار، تخته چندلایی و روکش، این‌ها حالت‌های معمول چوب هستند که ما در اطراف خود می‌بینیم. مبلمان، دکور، کابینت، مجسمه، گلدان را از چوب می‌سازند. این انعطاف بالا باعث می‌شود بتوان چوب را به اشکال گوناگون و برای هر نوع فضایی مورد استفاده قرار داد. همچنین می‌توان به این نکته نیز اشاره کرد که چوب از قدرت رنگ پذیری بالایی برخوردار است و می‌توان رنگ‌های دلخواه را روی آن اجرایی کرد.

چوب و قدرت جذب دما

چوب از نظر حرارتی به گونه‌ای است که نوسانات دمایی آن بسیار کمتر از سایر مواد است. کف‌ها و مبلمان چوبی به ندرت در سرمای زمستان آن قدر سرد می‌شوند که نتوان لمسشان کرد. اما برعکس، یک کف سرامیکی در خانه‌ای گرم هم ممکن است سرد باشد و برای راه رفتن روی آن نیاز به جوراب و پاپوش است.

 

بخش اعظم عمر ما در فضاهای داخلی بناها سپری می شود. این فضاها محیطی را ایجاد می­کنند که پاسخ­گوی نیازهای اساسی ما نظیر نیاز به سرپناه بوده و بسیاری از فعالیت­های ما در آن صورت می­گیرد. همچنین آنچه به یک بنا روح می­بخشد، فضای داخلی آن است. بنابراین می­توان گفت کیفیت فضای داخلی از یک طرف تأثیر مستقیمی بر نحوه انجام فعالیت­های ما در آن دارد و از طرف دیگر نگرش، احوال و شخصیت ما را تحت تأثیر قرار می­دهد. بر این اساس، هدف طراحی داخلی، بهبود عملکرد فیزیکی و روانی فضا برای راحت­سازی زندگی در آن است. فضای معماری بدون طراحی داخلی یا اصلاً قابل استفاده نیست و یا در صورت قابل استفاده بودن، کارآیی لازم و بهینه را نخواهد داشت.
طراحی داخلی زندگی همه آحاد جامعه را تحت تأثیر قرار می­دهد و تأثیرات آن در زندگی به وضوح قابل مشاهده است. از این رو موضوع طراحی داخلی به هیچ وجه محدود به اقشار مرفه و خانه های اعیانی نیست. طراحی داخلی می­تواند برای کل جامعه و طبقات کم­درآمد هم مفید باشد. اگر قناعت را اصل اساسی امروز جامعه بدانیم و قصد داشته باشیم امکان زندگی راحت را در فضای 40 یا 60 متری آپارتمان­ها فراهم کنیم، طراحی داخلی یک ضرورت گریزناپذیر خواهد بود. طراحی داخلی می­تواند به ما نشان دهد که در این فضای کوچک چطور و با چه وسایلی باید زندگی کنیم.
از آنجا که طراحی داخلی در ارتباط مستقیم با ویژگی­های روحی ـ روانی انسان قرار دارد، بایستی برای نیل به یک طرح مطلوب، ویژگی­های رفتارهای انسانی در فضاهای داخلی زیستی اعم از عمومی و خصوصی، در طراحی به دقت مورد توجه قرار ­گیرد. از این­رو طراح به هنگام طراحی فضای داخلی با دو مقوله سروکار دارد: کاربرد آن فضا، و احساس و تأثیری که می­خواهد آن فضا بر استفاده­کننده داشته باشد. 
طراحی داخلی طیف گوناگونی از عناصر و مؤلفه­ها از قبیل فرم، نور، رنگ، بافت، کف، سقف، دیوار، عناصر کارکردی و تزیینی و مبلمان را در برمی­گیرد. این عناصر ابزارهای کار طراح هستند که همگی باید بطور هماهنگ و متناسب در یک طرح مرتبط و خوشایند قرار گیرند.

طراحی داخلی که در حد واسط میان معماری و طراحی قرار می­گیرد، به همان میزان که شامل جنبه­های کاربردی، ساختاری و فنی می­شود، طراحی تجسمی و جنبه­های بصری و زیبایی­شناسانه را نیز در بر دارد. از این­رو طراحی داخلی اغلب در ردیف هنرهای تجسمی به حساب آمده است و برای موفقیت در آن، بایستی تا حد نسبتاً زیادی با عناصر و اصول طراحی تجسمی و مبادی سواد بصری آشنا بود. 
اگرچه طراحی داخلی امروزه به عنوان یک تخصص شناخته می­شود و محدوده بسیار وسیعی را در بر می­گیرد، اما از آنجایی که این رشته در ارتباط مستقیم با فضای داخلی خانهو زندگی روزمره می­باشد، شناخت الفبای طراحی داخلی و تبیین مبانی آن به زبان ساده برای عموم مردم و بویژه زنان خانه­دار، به قابل فهم کردن آن و برخوردی علمی با این پدیده خواهد انجامید و در نهایت تأثیری عمیق بر کیفیت فضاهای زیستی جامعه ما خواهد داشت. از این­رو بنا داریم طی یادداشت­هایی به مباحث مختلف طراحی داخلی بپردازیم و با بهره­گیری از اصول طراحی تجسمی و سواد بصری و نیز با استناد به نمونه­های موفق طراحی داخلی خانه در سطح جهان، دانش و آگاهی افراد خانواده را در این خصوص افزایش دهیم. در این یادداشت­ها سعی خواهیم نمود با ذکر نکات کلیدی و کاربردی در مورد کیفیت فضاهای داخلی خانه، شما را نسبت به محیط و فضای اطرافتان و عناصر موجود در آن حساس­تر کنیم وتوانايي­هاي علمی و كاربردي شما را در زيباسازي محيط خانه و بهبود کیفیت فضاهای آن افزایش دهیم.

اصول طراحی غرفه نمایشگاهی

1- غرفه، انبار نیست طراحی غرفه چیزی بسیار فراتر از پر کردن فضا با اشیای موجود در انبار سازمان است. بسیاری از کارفرماها در آخرین لحظاتی که باید به نمایشگاه بروند از واحد خدمات یا روابط عمومی می خواهند چیزهایی را برای بردن به نمایشگاه آماده کنند. در نتیجه بسیاری از غرفه های نمایشگاه ها بیشتر به انبار شرکت ها و سازمان ها شباهت دارند تا یک اثر هنری!

2-غرفه، اثر هنری است غرفه می تواند محل تجلی هنری طراح و نشان دهنده سطح دانش و بینش فرهنگی هنری و سلیقه وی باشد. غرفه، لباس کارفرماست و طراح موظف است بهترین طرح دوخت را برای آن ارائه دهد.
 
3- طراحی غرفه، تخصص است نجارها، آهنگرها، نقشه کش ها، معماران، طراحان داخلی، طراحان صنعتی، طراحان صحنه و لباس، طراحان گرافیک و گاه حتی مهندسان عمران و کامپیوتر، همه خود را در زمینه طراحی غرفه جامع و مانع می دانند. در حالی که طراحی غرفه خود می تواند یک رشته مستقل باشد برخی هنرمندان تصور می کنند طراحی غرفه عملی تفننی است و در کنار کارهایشان به آن می پردازند. این طور هم می توان نگاه کرد، اما حاصل این رویکرد به هیچ رو غرفه حرفه ای نیست.

4- ایده خلاقانه، محور طراحی غرفه است ایده خلاقانه، فرآیند پیچیده ای دارد و ایده یابی دارای روش هایی است که به مطالعه نیاز دارد. طرح باید مخاطب را در غرفه نگه دارد و پاسخگوی افکار و احساساتش باشد. باید دانست کارفرما چه هدفی دارد و روی آن تمرکز کرد که به طور حتم به یافتن ایده های ناب می انجامد. البته باید با حساسیت و دقتی بیش از کارفرما این کار را انجام داد و خواسته هایش را به سوی اهداف جدید هدایت کرد. یکی از هنرهای طراح غرفه باید همین باشد که با حساسیتی که دارد به سرعت درک کند چه خواسته هایی سره و چه چیزهایی ناسره اند. برای درک این نکات باید مدت زیادی تحقیق کرد و با خدمات و محصولات به نمایش درآمده، فرآیند کار، یا هر چیز مشابه دیگر در مجموعه کارفرما سر و کار یافت.
 
5- جزئیات در غرفه به خوبی دیده می شوند نمی شود غرفه را همین جوری طراحی کرد، مخاطب آنقدر به اشیا نزدیک می شود که تمام سهل انگاری ها را می بیند، بنابراین طرح باید به گونه ای باشد که بیننده نتواند اتصالات را بفهمد، یا اگر فهمید خیال کند یک اتصال حرفه ای دیده است. خلاقیت فقط در سیر کولاسیون نیست بلکه در تمام جنبه های غرفه باید احساس شود.