از زمان جنگ دوم جهانی تا به امروز، "تانک" به عنوان یکی از اهرم های تاثیرگذار در تعیین نتیجه نبرد نظامی از نوع زمینی آن محسوب می شود. در کشور ما ایران تلاش ها برای طراحی و ساخت یک تانک بر مبنای دانش و توان بومی از اوایل دهه 1370 شمسی آغاز شد و بر اساس اسناد رسمی، در سال 1375 شمسی اولین مدل از تانک ذوالفقار به صورت علنی رونمایی شد.
با توجه به اتخاذ سیاست دفاعی نبرد ناهمطراز از سوی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران و تاکید بر مقوله هایی همچون عملیات های غافلگیرانه، باید تانکهای ایرانی به سامانه هایی مجهز می شدند که بتوانند با کمک آن در کمترین زمان ممکن و به عبارتی با اولین شلیک، هدف خود را مورد اصابت قرار دهند.
سردار حسین دهقان وزیر دفاع کشورمان سه شنبه هفته گذشته و با حضور در برنامه گفتگوی ویژه خبری، از ساخت جدیدترین تانک ایران بانام «کرار» خبر داد و با بیان اینکه "این تانک در رده پیشرفته‌ترین تانکهای جهان است"، گفت: "طراحی این تانک از صفر تا 100 در صنعت دفاعی صورت گرفته و اگر ویژگی‌های آن بهتر از تانک T90 روسیه نباشد، کمتر هم نیست".
روز گذشته و در حاشیه برگزاری همایس طب رزم در جنگ آینده، امیر کیومرث حیدری جانشین فرمانده نیروی زمینی ارتش با بیان اینکه "کرار" وارد چرخه دفاعی شده است، گفت: کرار توسط وزارت دفاع ساخته شده و ویژگی‌های بسیار بالایی دارد؛ ما مشابه آن را در نیروی زمینی ارتش به‌نام ذوالفقار داریم.
وی با بیان اینکه "کرار و ذوالفقار هر دو از فناوری‌های نوین برخوردار هستند" افزود: هم کرار و هم ذوالفقار هر دو قابلیت‌های بسیار بالایی دارند و از آپشن‌های خوبی برخوردارند و در آینده به تانکهای روز تبدیل خواهند شد.
صمصام، ذوالفقار و توسن، سه تانک سنگین و نیمه سنگین نیروهای مسلح ایران هستند که با اضافه شدن "کرار" به جمع آنها، قدرت و توان رزم زمینی جمهوری اسلامی ایران به میزان چشمگیری افزایش می یابد.
توسن یک تانک سبک یا خودرو زرهی شناسایی ایرانی است که از "موشک توفان 5" که یکی از پیشرفته‌ترین موشک‌های ضد زره و دارای دو سر جنگی است استفاده می‌کند که قادر است با عمق نفوذ بالا، صدمات جبران ناپذیری به خودروهای زرهی، تانک و نفربر دشمن وارد کند و از جنگ افزارهای مهم برای تامین امنیت منطقه به حساب می‌آید؛ همچنین این تانک به 8 قبضه سیستم دودزای نارنجک انداز مجهز است.
تولید این تانک در سال 1386 آغاز شد ولی در آن زمان به دلیل برخی مشکلات، تعداد کمی از این تانک به مرحله تولید رسید اما نهایتاً در سال 1387 تولید انبوه این تانک آغاز شد؛ تانک رزمی توسن به یک سیستم مدیریت نبرد و یک دستگاه ارتباطی دیجیتالی از نوع سیستم پایانه اطلاعات مجهز است، این سیستم برای جمع‌آوری اطلاعات از دیگر تانک‌ها، ارسال اطلاعات میدانی منطقه و گرفتن دستورات لازم از ستاد فرماندهی مرکزی در صحنه نبرد به کار می‌رود.
از دیگر ویژگی‌های مهم این جنگ افزار، طی مسافت زیاد بدون نیاز به کامیون است؛ استفاده از لفظ واکنش سریع در تانک توسن به این دلیل است که این تانک، قادر به واکنش در کوتاهترین زمان ممکن با بالاترین سرعت در ساعت است.
صمصام مدل بومی و بهسازی شده تانک پیشرفته ام 60 است که زمانی یکی از تجهیزات زرهی اصلی نیروهای زمینی کشورمان محسوب می‌شد؛ صمصام به سامانه بومی هشدار دهنده لیزری که توانایی پوشش 360 درجه پیرامون تانک را دارد برای هشدار قفل شدن سلاح های لیزری مجهز شده است؛ تجهیز به پریسکوپ با قابلیت دید در شب برای راننده تانک که دارای قابلیت‌هایی چون وسعت دید 30 درجه و زمان مورد نیاز برای باز و بسته کردن در حدود 30 ثانیه است، از دیگر ویژگی‌ها این تانک است.
همچنین این تانک به مسافت یاب لیزری با برد 20 کیلومتر و دقت 10 متر مجهز بوده و می‌توان آن را به تیربار ضدهوایی نیز مرتبط کرد تا هدفگیری بهتری توسط آن صورت گیرد؛ اما یکی از مهمترین جنبه‌های بهسازی این تانک تجهیز آن به سامانه کنترل آتش EFCS-3 برای هدفگیری دقیق و مطمئن توپ است.
ذوالفقار یکی از طولانی‌ترین پروژه‌های تاریخ دفاعی ایران به حساب می آید که هم اکنون پس از گذشتن حدود دو دهه به نتیجه رسیده است. تا به امروز 3 مدل از این تانک معرفی شده که البته مدل اصلی آن که به کمک نیروهای زرهی ایران می‌آید، تانک ذوالفقار 3 است.
در بحث پیشرانه تانکهای سری ذوالفقار از یک موتور دیزل با توان تقریبی 1000 اسب بخار بهره می‌برد که این تانک را قادر می‌سازد بر روی جاده به سرعتی در حدود 70 و در روی سطوح ناهموار در حدود 40 تا 45 کیلومتر بر ساعت برسد؛ ذوالفقار تانکی به حساب می‌آید که با داشتن ارتفاع تقریبی 2.5 تا 3 متر، طول 7 متر و پهنای 3.5 متر می تواند بحث پنهانکاری بصری را تا حد قابل قبولی به اجرا بگذارد. تانک ذوالفقار در مدل 2 و 3 به شکل جالبی به مانند تانک آبرامز طراحی شده است.
سامانه کنترل آتش این تانک موسوم به " EFCS3 " یک سیستم چند منظوره است که توانایی‌های قابل توجهی را در اختیار ذوالفقار قرار می‌دهد. از این میان می‌توان به مواردی همچون ثابت نگاه داشتن توپ در هنگام انواع مانورها و چرخش ها، ایجاد امکان درگیری با اهداف ثابت و یا متحرک در زمانی که تانک متوقف بوده و یا در حال حرکت است، اشاره کرد.
البته قابلیت انتقال اطلاعات به کامپیوتر محاسبات بالستیک تانک برای تخمین زاویه مورد نظر برای شلیک، قابلیت شبکه شدن با سامانه‌های دید در شب موجود در تانک و افزایش شانس مورد اصابت قرار دادن هدف با اولین شلیک نیز از دیگر قابلیت‌های این تانک پیشرفته است.
سامانه‌های کامل حفاظت "ش . م . ه"، لانچرهای دود پخش کن و مسافت یاب‌های لیزری نیز بر روی این تانک نصب شده است؛ روی بی سیم و سیستم اینترکام (ارتباط داخلی) نسل جدید تانک ذوالفقار در حوزه فناوری کار شده است که نسبت به نسل قبل خود پیشرفت قابل ملاحظه‌ای داشته است.
