در فضای کنونی، چیزی که شاید بیش از رفتارهای انتخاباتی متعارف و قانونی به چشم می آید، ابتکارهای تبلیغاتی، حاشیه ها و در نهایت زد و خوردهای تبلیغاتی برخی رقیبان است که متاسفانه به دلیل فاصله چشمگیر از معیارها و شاخص های رفتار انتخاباتی بهنجار، بازتاب و انعکاس فراوانی نیز می یابد.
در این دوره از انتخابات مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری به دلیل افزایش پهنه شبکه های مجازی، بداخلاقی های سیاسی و ناهنجاری های رفتارهای انتخاباتی، هم گستره تازه ای یافت و هم بازتاب بیشتری نسبت به دوره های پیشین پیدا کرد. از این رو تخریب ها، توهین ها، شایعه پراکنی ها و اقدام های غیرقانونی برخی نامزدها به شکلی آشکار در معرض دید و قضاوت مردم قرار گرفت.
در پیوند با موضوع بداخلاقی ها و نابهنجاری های رفتار انتخاباتیِ برخی گروه ها و چهره های سیاسی، توجه به نکته های زیر اهمیت دارد:
1- یکی از سنتی ترین انواع نابهنجاری های رفتار انتخاباتی، استفاده یا در واقع سوء استفاده شماری از نامزدها از امکانات عمومی و بیت المال است که در کنار مرزهای قانونی، اخلاق و آموزه های دینی را نیز در هم می شکند. البته در همین حوزه می توان به اتهام زنی های مربوط به سوءاستفاده های غیرقانونی از جایگاه های مسوولیت و امکانات یاد شده اشاره کرد. یکی از روزنامه ها امروز، دولت یازدهم را در جایگاه یکی از متهمان بهره جویی سیاسی از جایگاه قوه مجریه قرار داد و نشست «تبیین سیاست های برنامه ششم توسعه و اقتصاد مقاومتی» را «کارناوال تبلیغاتی دولتی» قلمداد کرد. پراکنش انگاره هایی از این دست نشان می دهد که حتی دولت منتخب مردم نیز از تیغ تیز بی اخلاقی ها و مخالف خوانی های سیاسی برکنار نبوده و نیست.
در این میان، برخی اتهام زنی ها بیشتر مورد توجه قرار گرفت. در این زمینه می توان به ادعای موهوم شماری از چهره ها و گروه ها، مبنی بر وابستگی و سرسپردگی برخی رقیبان به کشورهای غربی اشاره کرد. موج اصلی این اتهام زنی «انگلیسی» خواندنِ اعضای فهرستی از نامزدهای انتخابات پیش رو بود؛ اقدامی که نه تنها یورشی غیرمنصفانه، دروغین و ناجوانمردانه به رقیبان انتخاباتی بود، بلکه به دلیل تشکیک در مورد کارنامه این رقیبان، نهادهای قانونی چون شورای نگهبان به عنوان مرجع احراز صلاحیت آنان را زیر سوال برد.
برخی از نامزدها نیز با نیت خوانی طرف مقابلِ میدان رقابت های انتخاباتی، پیش از شروع رای گیری مدعی آوردن نزدیک به یک میلیون رای دهنده به پایتخت با هدف تاثیرگذاری بر نتیجه انتخابات تهران شدند.
زد و خورد واقعی و فیزیکی با هوادارانِ نامزدهای انتخاباتی و حمله به همایش های گروه ها و جریان ها یکی دیگر از مصداق های سنتی و همیشگی بی اخلاقی های انتخاباتی است؛ خشونت هایی که مقدمه دور تازه آن را می توان به حمله گروهی از نیروهای خودسر به «علی مطهری» نماینده تهران نسبت داد که اسفندماه پارسال برای سخنرانی در دانشگاه شیراز به این شهر رفته بود. به تدریج با انتخاباتی شدن فضا این دست اقدام ها افزایش یافت و به نشست ها و گردهمایی های حزبی نیز کشیده شد. اکنون نیز با نگاهی به اخبار برخی رسانه ها می توان شاهد اوج گیری خشونت ها و زد و خوردهای فیزیکی بین طرفداران برخی نامزدها بود.
2 - برخی رسانه های تندرو و دلواپس، برخلاف رسالت آگاهی بخشی، فراخوانی به قانون، ایجاد فضای بانشاط و پویای انتخاباتی و فراخوانی مردم به مشارکت حداکثری خود بر آتش بی اخلاقی ها دمیدند. این رسانه ها، افزون بر متهم ساختن دولتمردان و دیگر رقیبان به فساد اقتصادی، از ورود پول های کثیف در انتخابات نوشتند. «تا نباشد چیزکی....!»، «ارتباط اصلاح طلبان با مفسدان اقتصادی»، «افراطی یعنی ادعای پاکی باداشتن پرونده فساد» و ... نمونه هایی از تیترهایی است که شماری از رسانه ها تنها در زمینه اتهام پراکنی فساد طی روزهای گذشته منتشر ساختند.
در کنار رسانه های متعارف، بسیاری از شبکه های اجتماعی و کانال های مجازی نیز به ورطه بی اخلاقی های سیاسی و انتخاباتی افتادند و اقدام هایی چون انتشار اخبار دروغین به نقل از نامزدها و چهره های سیاسی، دستکاری پوسترهای انتخاباتی، انتشار شایعه و ... نقش و جایگاه خود به عنوان رسانه های نسل جدید را زیر سوال بردند.
3- شام و ناهار دادن در انتخابات برای جذب رای و پاره کردن پوستر رقیبان برای بسیاری مهمترین مصداق های بی اخلاقی انتخاباتی به شمار می رود. این در حالی است که طی سال های گذشته موارد تازه و رخدادهای شگفت آوری را می بینیم که همه تعریف ها و تصورهای پیشین را در هم می ریزد.
برخی رسانه ها در روزهای گذشته از پخش تراول های یکصد هزار تومانی در نشست های انتخاباتی گروهی خاص خبر دادند. برخی نوشتند که فلان نامزد برای رای آوردن و تبلیغ شدن در محافل مذهبی رقمی نزدیک به 130 میلیون تومان در جیب یکی از مداحان مشهور قرار داده است.
در این زمینه، تارنمایی چون «تابناک» در گزارشی تحلیلی با عنوان «لمپنیزم در تبلیغات انتخاباتی» به برخی از اینگونه رفتارهای شگفت آور انتخاباتی اشاره کرده و نمونه هایی چون توزیع «بذر درخت» و نیز «رژ لب» و «قاب عینک» صورتی بین زنان و مردان هوادار یک نامزد را برجسته ساخت.
این موارد حتی در برخی رسانه های بیگانه نظیر «رادیو زمانه» با استناد به شماری از رسانه های داخلی و کانال های مجازی انعکاس یافت و رخدادهایی نظیر استفاده از مدل های جاهلی و توزیع «تبلت چینی»، «بستنی رایگان»، «برنج هندی» و ... به عنوان نمودهای رفتارهای انتخاباتی برخی نامزدها قلمداد شد.
نکته های تاسف آورتری نیز در میان این خبرها دیده شد و به گوش رسید که از آن جمله می توان به توزیع متادون و سیگار بین معتادان اشاره کرد. خبرگزاری «میزان» نیز به نقل از یکی از کانال های تلگرامی از همایش های انتخاباتی با چاشنی قلیان خبر داد. در این پیوند، «خبر آنلاین» نیز از به آتش کشیدن خودروی یکی از نامزدهای انتخاباتی در یکی از شهرهای کشور خبر داد.
با توجه به نمونه هایی از این دست، ناهنجاری هایی چون خودنمایی نامزدهای انتخاباتی و طرفدارانشان با خودروهای گرانقیمتِ غرق در پوستر را باید به نسبت دیگر ناهنجاری ها، رخدادهایی قابل قبول تر به شمار آورد.
به این ترتیب، اخلاق را می توان یکی از نخستین قربانیان تبلیغات نابهنجار برخی مشتاقان پیروزی در انتخابات به شمار آورد و پیش از انکه انتخابات به مرحله نهایی خود برسد و بازندگان انتخابات مشخص شوند ، بازندگان اخلاقی انتخابات از هم اینک مشخص شدند .