مقدمه:
اتاق کودک فضایی است که شخصیت او را تعریف می کند و می سازد؛. به همین دلیل باید آن را به مکانی دلپذیر مبدل ساخت.
معمولًاچگونگی تزیین اتاق کودک و چیدمان وسایل در آن، به عنوان یکی از دل مشغولیها و سرگرمیهای خانم خانه قرار می گیرد و عرصه بسیار جالبی برای خواستهای عاطفی خانواده می باشد. مهمترین نکته ای که باید برای ایجاد آرامش در اتاق کودک در نظر گرفته شود این است که همان طور که کودک به تدریج رشد می کند، باید وسایل اتاقش نیز انعطاف لازم با این رشد را داشته باشند . قبلاً گفته بودیم که قد انسان را به طور متوسط ۱۷۰ سانتی متر در نظر می گیرند اما انسانی که ما در اینجابا او سر و کار داریم دراین مقوله نمی گنجد و باید این استاندارد را در مورد او فراموش کنیم . قد کودک تقریباً هر روز و هر هفته رشد می کند. بنا براین باید وسایلی که برای او تهیه می کنیم انعطاف لازم را داشته باشند.اشتباهی که گاهی بعضی از خانوادها مرتکب می شوند این است که بر اساس سلیقه و علایق خود وسایلی را تهیه می کنند که فقط برای مدت کوتاهی قابل استفاده است و یا اینکه کودک را مجبور به استفاده از وسایلی می کنند که با ابعاد فیزیکی او تناسبی ندارد . اما باید دقت شود که وسایل مورد استفاده کودک در شکل گیری شخصیت و تربیت او تأثیر به سزایی دارند و باید در انتخاب آنها دقت فراوانی مبذول شود .به طور کلی فرم و اندازه اتاق بچه باید بسته به استفاده کننده ء آن قابل انعطاف باشد . معمولاً مشکل اصلی خانواده ها این است که اتاق بچه مطابق با سلیقه پدر و مادر آماده می شود . استفاده از رنگهای متضاد در اتاق کودک ممکن است در بعضی از حالات برای او خیلی جالب باشد اما در مواقع دیگرکودک نیاز به رنگهای آرام بخش دارد. دانستن و رعایت این مسایل مستلزم آن است که مادران آموزشهای لازم در این زمینه را دیده و با شخصیت و روحیات کودک خود در سنین مختلف آشنا شوند .
کودکان احتیاج به فضایی جدا برای خواب یا بازی یا مطالعه دارند و نسبت به والدین و بزرگترها فضای حرکتی بیشتری مورد احتیاج آنهاست movement پس تنها به این تکیه نکنیم که کوچکترین اتاق منزل مربوط به کودک است چون او کودک و کوچک است احتیاج به فضای کمتری دارد این فرضیه با شرایط و هوش و ذهنیت همراه با تکنولوژی روز به روز پیشرفت میکند هم خوانی ندارد کمی به کودکان بها دادن بهترین زمینه رشد فکری را فراهم میکند
اهداف :
توضیح عوامل و شرایطی را که در تزیین اتاق کودکان و وسایل مورد استفاده آنان باید در نظر گرفته شود.
نقد و بررسی اتاق تزیین شده برای یک کودک مشخص، با در نظر گرفتن خصوصیات اخلاقی و جسمی او .
مهمترین نکته این است که طوری طراحی کنیم که بنا به علایق در حال رشد کودک به راحتی قابل تغییر و محیطی انعطاف پذیر باشد.
روانشناسی کودک:
نگاه اجمالی
بدون شک یکی از مهمترین و موثرترین دوران زندگی آدمی دوران کودکی است. دورانی که در آن شخصیت (Personality) فرد پایهریزی شده و شکل میگیرد. امروزه این حقیقت انکارناپذیر به اثبات رسیده است که کودکان در سنین پایین فقط به توجه و مراقبت جسمانی نیاز ندارند، بلکه این توجه باید همه ابعاد وجودی آنها شامل رشد اجتماعی ، عاطفی ، شخصیتی و هوشی را دربر گیرد. این ابعاد عوامل تعیین کننده و اساسی یک انسان هستند که از دوران کودکی پایهگذاری و شکل میگیرند. از طرف دیگر ، نوزاد انسان با کمترین تواناییها و امکانات (نظیر بازتابها) به دنیا میآید و به مراقبت زیاد و شدیدی نسبت به سایر موجودات نیاز دارد. ابن مراقبت توسط پدر و مادر در وهله اول و توسط اطرافیان و جامعه در وهله دوم اعمال میشود، ولی این مراقبت بدون آگاهی ، دانش و آموزش شیوههای فرزندپروری صحیح امکان ندارد و اهمیت روان شناسی کودک نیز از این دو موضوع (زمان طولانی رشد کودکی و شیوههای صحیح فرزندپروری) ناشی میشود.
اهداف روان شناسی کودک
روان شناسی کودک به عنوان یکی از زیرمجموعههای» روان شناسی رشد «با هدف نگاه دقیق و علمی به کودک و نیازهای او و یافتن شیوههای صحیح پرورشی و آموزشی کودک از اولین سالهای تاسیس روان شناسی علمی مورد توجه بوده است. (البته موضوع کودک و مسائل مربوط به او همیشه مورد توجه بوده است). در طول این سالها روان شناسان زیادی نظیر ژان پیاژه (Jean Piaget) ، استانلی هال (Stanley Hall) به مطالعه و تحقیق در مورد جنبههای مختلف رشد کودک پرداختهاند.
موضوعات مورد مطالعه در روان شناسی کودک
• مطالعه در مورد جنبههای مختلف رشد کودک
• مطالعه در مورد نیازهای کودک در سنین مختلف
• مطالعه در مورد شیوههای صحیح فرزندپروری
• مطالعه در مورد مقابله با برخی مشکلات رفتاری _ روانی دوران کودکی
مؤثرترین راه برای آموزش رفتار خوب، شکل دادن رفتار با تحسین است. این روش تربیتی باید به طور مداوم استفاده شود تا رضایت شما را از رفتارهای جدید فرزندتان نشان دهد. یکی دیگر از راه های مؤثر در برطرف کردن رفتارهای آزاردهنده نادیده گرفتن آنهاست. برخی از والدین، این روش را دوست دارند و می توانند به طور مؤثری از آن استفاده کنند اما برای برخی به علت پایین بودن ظرفیتشان، این روش فقط فشار روانی و تنش را زیاد می کند. گاهی می توانید در حضور کودک خود و بدون توجه به او، فقط از رفتارهای مثبت صحبت کنید. این کار ممکن است به تقلید کودک شما از رفتارهای مثبت بینجامد. سعی کنید عصبانی نشوید! زیرا عصبانیت به احساس بدی می انجامد . اگر او گریه و زاری سرداد اصلاً به او اهمیت ندهید اگر کوتاه بیایید کودک یاد می گیرد که با گریه حرفش را به کرسی بنشاند و دیگر برای حرفهای شما اهمیتی قائل نیست. همیشه به قولتان عمل کنید. یک کودک مخصوصاً اگر خیلی کوچک باشد به تکمیل نشدن یا به تأخیر افتادن پاداش وعده داده شده بسیار حساس است. تهدید های پوچ و ناپایدار به رفتارهای نادرستی می انجامد که تثبیت شده و در برابر تغییر مقاوم تر می شوند. همیشه به کودک بفهمانید که دقیقاً چه انتظاری از او دارید و به جای اینکه شخصیتش را مورد انتقاد قرار دهید اعمالش را مورد انتقاد قرار دهید. در هنگام خواب موزیک آرام بگذارید یا او را به طور ملایم ماساژ دهید، قصه مورد علاقه اش را تعریف کنید تا با آرامش بخوابد.
از مشکلات مهم دیگر بد دهنی و ناسزا گفتن کودکان است. توجه بیش از حد به این رفتارها باعث ترغیب کودک به این اعمال زشت می شود. در این مورد، بیش از حد واکنش نشان ندهید. اگر باز هم به فحش دادن و ناسزاگفتن ادامه داد می توانید از روشهای محروم کردن استفاده کنید. یعنی بعضی امتیازها را از او بگیرید. مثلاً هر وقت که فحش می دهد او را به مکانی بفرستید که دوست ندارد.
عوامل قطعی مؤثر در رشد هوش :
۱) فقر انگیزه های محیطی :
بدیهی است برای آنکه قوای ذهنی کودک به نحو احسن رشد کند احتیاج به محرکات طبیعی دارد و هر قدر شرایط محیطی از نظر ایجاد محرک نامناسب تر باشد قوای ذهنی کودک رشد کمتری خواهد داشت . تقریباً همه بررسیها نشان داده اند که رشد قوای ذهنی با شرایط محیطی ارتباط مستقیم دارد ، یعنی کودکان محیطهای نامساعد با کودکان همسال خود در محیطهای مساعد از لحاظ هوشی در درجات پایینتری قرار دارند
۲) کمبودهای عاطفی :
کودکانی که از نظر پیوندهای عاطفی با مادر یا اطرافیان دچار فقر شدید بوده اند اکثراً به اختلالات شخصیتی ، ناسازگاریهای اجتماعی و نارسائیهای هوش مبتلا شده اند . این اختلالات در خانواده هایی که به عللی از هم پاشیده شده اند یا احیاناً روابط عاطفی والدین با کودک نامساعد بوده است زیاد دیده می شود . آثار سوء اختلافات خانوادگی گاهی یا اکثراً بیشتر از خانواده های از هم گسسته است زیرا نزاع و مشاجره یا عدم توافق والدین احساس حقارت و حس ناایمنی شدیدی در کودک تولید می کند .
۳) مسائل بهداشتی و پزشکی :
همانطور که بیماریهای مختلف ، حوادث و تصادفات در خانواده های بی بضاعت فراوان است عقب ماندگیهای ذهنی نیز بعلت محدودیتهای بهداشتی و پزشکی در این خانواده ها زیاد به چشم می خورد . از نظر آماری رابطه فقر و عقب ماندگی و همچنین عقب ماندگی و نواحی پر جمعیت ثابت شده است
خلاقیت در کودکان:
خلاقیت قابلیتی است که در همگان وجود دارد اما نیازمند پرورش و تقویت میباشد تا به سر حدشکوفایی برسد. فرد خلاق کسی است که از ذهنی جستجوگر و آفریننده برخوردار باشد. خلاقیت برآیند فرآیندهای ذهنی و شخصیتی فرد بوده و به تولیدات و آثاری منجر می شود که نو و بدیع بوده، خاصیتی متکامل داشته و با واقعیتها، منطبق بوده و در غایت به سود جامعه بشری هستند. اساساً پرورش عنصر انگیزشی خلاقیت باید در بستر خانواده صورت گیرد، زیرا مستعدترین محیط برای شکل دهی آن محیط کلامی و نظام تربیتی و رفتاری خانواده است. کودک و نوجوان اوقات زیادی را در خانواده سپری می¬کنند، بنابراین این طبیعی است که بیشترین تاثیر را نیز از آن بپذیرند.
ورزش یکی از مهمترین بخشهای زندگی و یکی از اصلی ترین روشهای حفظ سلامتی درتمام سنین به شمار میرود. بیشتر افرادی که از دوران کودکی به فعالیت و ورزش عادت می کنند، در سنین بزرگسالی نیز، علی رغم مشغله و نوع کار خود، زمانی را به ورزش اختصاص خواهند داد. ورزشهای همراه با بازی، بهترین روش برای تبدیل کردن تمرینهای بدنی به کاری مفرح است. کودکان زیر ۸ سال باید در بازی، کشف و یادگیری مهارتهایی که از طریق پرتاب کردن و گرفتن، ضربه زدن به توپ، بالا و پایین پریدن، دویدن و شنا کردن حاصل میشود، کاملا آزادانه رفتار کنند و این مهارتها را به شادی بخش ترین روش بیاموزند. محوطه بازی کودک باید امن و دور از عوامل خطر آفرین باشد.
از آنجایی که بدن کودکان نسبت به بزرگسالان بسیار سریعتر گرم و سرد میشود آنها نباید :
۱٫ به ورزشهایی بپردازند که بیش از ۳۰ دقیقه طول بکشد.
۲٫ در هوای بسیار گرم (بالای ۳۰ درجه سانتیگراد) به ورزش و بازی بپردازند.
۳٫ هنگام شنا به مدت طولانی در آب سرد باقی بمانند
روانشناسی اتاق کودک
چیدمان اتاق کودک علاوه بر اینکه میتواند کم و بیش بازتابی از خلق و خو و ویژگی شخصیتی کودکمان باشد، قادر خواهد بود بر حال و هوا و روحیات او تأثیر بگذارد.فضا نخستین عنصر مورد استفاده طرح و رکن اصلی طراحی داخلی است. مثلاً اگر شما در یک اتاق باشید در حقیقت شما در فضای آن اتاق قرار دارید که سقف و دیوار و پنجره میتواند ارتباط دهنده فضای آن اتاق با قسمتهای دیگر باشد. هدف از طراحی داخلی، بهبود و آرامش روانی است که برای فرززندمان به وجود میآوریم.
شرایط اجرای چیدمان : برای ایجاد یک طرح خوب باید به سه موضوع توجه کنیم:
۱٫شرایط موجود چیست؟ )یعنی کدام عنصر منزل قابل تغییر است و کدام یک تغییرپذیر نیست. (
۲٫شرایط مطلوب شما کدام است؟ (یعنی دوست دارید پس از انجام طرح چه فضای جدیدی را ببینید.)
۳٫شرایط ممکن چیست؟ (باتوجه به شرایط اقتصادی، اجتماعی طرح خود را بازبینی کنیم و بعد اجرا کنیم)
یک طرح خوب از جنبه روانشناسی باید تناسب، مقیاس، تعادل، هماهنگی، ریتم، وحدت و کثرت داشته باشد. در صورت رعایت تمامی این عناصر، وقتی فرزند شما از لحاظ روحی مشوش باشد، با قرار گرفتن در فضای اتاق خود به آنچنان آرامشی دست مییابد که خودتان هم باور نمیکنید و بالعکس با چیدمانی نامناسب، حتی ممکن است کودکی آرام نیز دچار تشویش شود. در نتیجه باید نهایت دقت را در چیدمان و رنگآمیزی داشته باشید.
روشهای کاهش اضطراب با استفاده از رنگ: در چیدمان بهترین درمان مشکلات روحی و روانی، استفاده از رنگ سبز است، این رنگ هیجان را کم کرده، تحمل را زیاد میکند و خنککننده عصبی مفیدی نیز هست.مثلا اگر بر روی در ورودی اتاق کودک از گلی سبز یا قاب کوچکی به رنگ سبز که گلهای یاسی و آبی فانتزی داشته باشد استفاده کنید، مطمئناً فرزند شما دیگر خشم خود را از دست میدهد، چون با دیدن رنگ سبز فشار خون کودک شما متعادل میشود.
پرده اتاق کودک بهتر است از رنگ آبی با تلفیق زرد یا سبز باشد، زیرا بازتاب این رنگها، خصوصاً در موقع خواب، آرامش خوبی را به مغز کودک شما میرساند. میتوانید پرده اتاق کودکتان را از رنگهای یاسی همراه با صورتی کمرنگ تهیه کنید زیرا این رنگها نیز آرامشی همراه با شادی را به ارمغان میآورند.
البته یادتان باشد در صورتی که با وجود همه این تمهیدات کودکتان باز هم احساس آرامش نکرد، شما نیاز به مهارت شناختی دارید تا نوع اضطراب فرزندتان را تشخیص داده و با کمک روانشناس و افزایش آگاهی خود به او کمک کنید.
چیدمان میز مطالعه: میز مطالعه کودکانی که تازه به مدرسه میروند تاثیر مهمی در روند یادگیری آنها دارد. شما میتوانید با اجرای چند ترفند ساده، کودکتان را به درس خواندن و مشق نوشتن مشتاق کنید. به عنوان نمونه میتوان میز مطالعه کودک را به رنگ زرد متمایل به سبز تغییر داد تا هم به او آرامش دهد و هم تحریک کننده فکری و تحصیلی او باشد. رنگ قهوهای برای میز تحریر اصلاً مناسب نیست زیرا نه تنها آرامش نمیدهد بلکه خستهکنند و خستگیآور هم است.
تقویت حافظه با استفاده از رنگ و چیدمان مناسب میز تحریر: میتوان روی مقوای رنگی که به رنگ نارنجی و سبز باشد، چند راهکار تقویت حافظه را طراحی کرد تا کودک قبل از شروع مطالعه از آن استفاده کند. مثلا روی یک مقوای رنگی، ۵ کلمه که انتهای آن به کلمه “ان” ختم میشود را با حروف درشت یادداشت کنید؛ مانند: امکان، زندان، نالان، خندان و… این کار باعث تمرکز فکری بیشتر میشود و کودک قبل از آنکه شروع درس خواندن کند، ناخودآگاه این کلمات را با خود مرور میکند. میتوانید حتی از کلماتی شروع کنید که کودکتان در دیکته نوشتن نسبت به آنها ضعیف است. همینطور میتوانید چند کلمه مترادف یا متضاد را به این طریق به کودکتان آموزش دهید مانند: سیاه و سفید، روز و شب، خواب و بیدار و…
نور چراغ خواب کودک: نور چراغ خواب اتاق کودک باید بنفش کمرنگ متمایل به رنگ آبی یا رنگ آبی کمرنگ باشد؛ زیرا این ترکیب رنگ باعث رفع کسالت و درد میشود و اگر علاقهای به مطالعه نداشته باشد نیز، با این نورها هرچه بیشتر به این کار تشویق میشود.
فهرست:
چکیده——————————————————————————————————–۲
مقدمه———————————————————————————————————۳
روانشناسی کودک———————————————————————————————۴
اهداف روان شناسی کودک ——————————————————————————— –۴
عوامل قطعی مؤثر در رشد هوش —————————————————————————–۵
خلاقیت در کودکان———————————————————————————————۷
روانشناسی اتاق کودک—————————————————————————————–۸
بهترین تزئین برای اتاق کودک——————————————————————————-۱۰
خصوصیات کلی اتاق کودک ———————————————————————————-۱۱
طراحی اتاق کودک——————————————————————————————۱۳
رنگ اتاق خواب کودک————————————————————————————–۱۶
نور———————————————————————————————————۱۹
دمای اتاق کودک ——————————————————————————————–۲۱
جاى بازى ————————————————————————————————–۲۵
اتاق شادی————————————————————————————————–۲۵
پرسشنامه ————————————————————————————————–۲۷
نتایج بدست امده از پرسشنامه——————————————————————————-۳۳
پیشنهادات برای طراحی وچیدمان اتاق کودک با توجه به آنالیز های انجام شده———————————۳۴
منابع و ماخذ————————————————————————————–۳۹