کنترل باد یا جریان هوا
جریان‌های باد تاثیر مستقیم بر میزان تحمل درجه حرارت و رطوبت محیط زیست انسان دارد. نسیمی ملایم در روزهای گرم و مرطوب تابستانی لذت‌بخش است، ولی بادهای شدید و دائمی محیط نامطلوب ایجاد می‌کند. قرن‌هاست که از گیاهان برای کاستن شدت (بادشکن) باد استفاده می‌شود. میزان کاهش و تغییر جهت باد، بستگی به ارتفاع و تراکم و فرم و پهنای گیاهان کشت شده دارد، ولی ارتفاع گیاه مهمترین عامل تعیین کننده میزان حفاظت است.

استفاده از گیاهان و ایجاد بادشکن

با استفاده از گیاهان با ارتفاع ومکان متفاوت می‌توان تشعشع نور خورشید را در طول مدت روز و یا تابش نور چراغ‌ها را در شب کنترل نمود.

برای دانلود و توضیحات بیشتر به ادامه مطلب مراجعه نمائید…

با کشت درختان در مکان مناسب، از انعکاس این نور زننده به چشم ناظر ممانعت می‌شود.
تابش آفتاب بر پنجره
پنجره‌ها که ساختمان در تغییر دمای هوای داخلی آن تاثیر فراوانی دارند، مخصوصاً وقتی آفتاب به طور مستقیم به داخل بتابد، اثر حرارتی پنجره خیلی بیشتر از دیوارها بوده و فضاب داخلی بلافاصله پس از دریافت تابیش مستقیم آفتاب گرم می‌شود. در صورتی که ساختمان از مصالح ساختمانی سبک ساخته شده باشد، این افزایش گرما بیشتر محوس خواهد بود.

یکی از ویژگی‌های معماری مدرن، استفاده زیاد از سطوح شیشه‌ای در ساختمان است. این موضوع و همچنین استفاده روزافزون از مصالح ساختمانی سبک، باعث گردیده تغییر قابل ملاحظه‌ای در رابطه بین وضعیت هوای داخلی یک ساختمان و هوای محیط اطرافش بوجود آمده و در تابستان گرمای بیش از حد در فضای داخلی اکثر ساختمان‌ها حتی در مناطق معتدل و سرد ایجاد شود. مقدار اشعه‌ای که به‌طور مستقیم از شیشه عبور می‌نماید، به زاویه برخورد اشعه به سطح شیشه بستگی دارد. هرچه این زاویه از ۴۵ درجه بیشتر شود، مقدار اشعه عبور یافته از شیشه کاهش می‌یابد و وقتی زاویه برخورد از ۶۰ درجه بیشتر باشد، کاهش زیادی در مقدار اشعه عبور کرده از شیشه رویی داده می‌شود و مقدار اشعه منعکس شده از سطح شیشه افزایش می‌یابد.
تاثیر جهت پنجره
تاثیر جهت پنجره در دمای هوای داخلی یک اطاق به مقدار زیادی به وضعیت تهویه طبیعی در آن اطاق و وضعیت سایه‌بان بستگی دارد.
موقعیت پنجره و تاثیر آن در وضعیت تهویع طبیعی
موقعیت پنجره نسبت به جهت وزن باد تاثیر قابل ملاحظه‌ای در وضعیت تهویه طبیعی در داخل یک اتاق می‌گذارد. اصل برای ایجاد یک تهویه موثر و قابل استفاده، این است که قسمت‌های بازشو در دو سمت رو به باد و پشت به باد قرار داشته باشد. نتیجه آزمایشات و مشاهدات نشان داد که بدون تغییر تمام نقاط اتاق تحت تاثیر جریان هوا قرار گرفته و باد با یک حرکت دایره‌ای شکل در طول دیوارها و گوشه‌های اتاق به جریان می‌افتد. در صورتی که پنجره‌های اتاقی در دیوارهای مجاور هم قرار داشته باشد، وضعیت تهویه طبیعی،‌ زمان مطلوب خواهد بود که جهت وزش باد عمود بر سطح پنجره رو به باد باشد.

مشخصات اقلیمی گرگان

مشخصات اقلیمی گرگان

تابش آفتاب
بطور کلی تابیش آفتاب با ساطع شدن پنج نوع اشعه، یک ساختمان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این پنج نوع اشعه به ترتیب اهمیت عبارتند از:
۱٫ اشعه مستقیم با طول موج کوتاه
۲٫ اشعه پراکنده شده از آسمان با طول موج کوتاه
۳٫ اشعه منعکس شده از سطوح اطراف با طول موج کوتاه
۴٫ اشعه ساطع شده از زمین و اجسام گرم شده با طول موج بلند (بازتاب حرارتی)
۵٫ اشعه ساطع شده از ساختمان به آسمان با طول موج بلند (بازتاب حرارتی)
تابش آفتاب و تاثیر آن بر ساختمان و محیط اطراف
نور خورشید همیشه برای ایجاد روشنایی طبیعی در یک ساختمان مورد نیاز است، اما از آنجا که این نور سرانجام به حرارت تبدیل می‌شود، باید میزان تابش مورد نیاز برای هر ساختمان با توجه به نوع آن ساختمان و شرایط اقلیمی محل آن تعیین گردد.
انرژی خورشدی جذب شده در دیوارها
مقدار انرژی خورشدی جذب شده در دیوارهای خارجی ساختمان، به رنگ خارجی آن دیوارهای بستگی دارد. سطوح سفید و براق تنها حدود ۱۵درصد انرژی خورشید دریافت شده را جذب می‌نماید. رنگ‌های معمول روشن مانند: کرم یا خاکستری روشن حدود ۴۰ تا ۵۰درصد، رنگ‌های تیره مانند خاکستری تیرهف سبز و قرمز ۶۰ تا ۷۰درصد و رنگ‌های سیاه ۸۰ تا ۹۰ درصد انرژی خورشیدی دریافت شده را جذب می‌نمایند.
دیوارهای جنوبی
دیوارهای جنوبی بیشترین مقدار تابش آفتاب را در آذرماه و کمترین مقدار آن را در خردادماه دریافت می‌نمایند. این دیوارها از شهریور تا اسفند، تابش آفتاب را از طلوع تا غروب دریافت می‌نمایند. دیوارهای جنوبی در اواسط تابستان از ساعت ۹ صبح تا ۳ بعدازظهر مورد تابش آفتاب قرار می‌گیرند.
دیوارهای جنوب شرقی و جنوب غربی
این دیوارها در زمستان بیشتر از تابستان مورد تابش آفتاب قرار می‌گیرند. در تابستان حداکثر تابش جنوب شرقی بین ساعت ۹-۸ صبح بوده و بر دیوارهای جنوب غربی بین ساعت ۴-۳ بعدازظهر صورت می‌گیرد. در زمستان این ساعات به ترتیب ۱۰-۹ صبح و ۳-۲ بعدازظهر است.
سطوح افقی
سطوح افقی و بام‌های مسطح در تابستان بیشترین و در زمستان کمترین مقدار تابش را دریافت می‌نمایند. این مقدار در زمستان حتی از مقدار تابشی که دیوارهای جنوب شرقی و جنوب غربی در این فصل دریافت می‌نمایند، کمتر است.

نور شمالی
در نیمکره شمالی، فضاهایی که رو به شمال هستند، نور مستقیم دریافت نمی‌کنند، بلکه در آنها نوری پراکنده، بدون سایه یا انعکاس ایجاد می‌شود. این نور برای نقاشی کردن، تماشای تلویزیون و … مناسب‌تر است. برای این منظور برای به دست آوردن حداکثر نور ممکن بدون هراس از نور مستقیم خورشید، می‌توان از پنجره‌های بزرگ در جهت شمال استفاده کرد، اما نور مستقیم در اتاق‌هایی مانند: غذاخوری، نشیمن و … می‌تواند ایجاد سلب آسایش کند.
نور جنوبی
حرکت دورانی ظاهری خورشید نسبت به زمین در بین دو مدار ایجاد می‌شود. به همین دلیل، اگرچه خورشید همیشه از شرق طلوع می‌کند و در غرب غروب می‌کند، برای کشورهای نیمکره شمالی، خورشید یک خط سیر جنوبی دارد و برای آنها که در نیمکره جنوبی‌اند، خط سیر دارد و به همین دلیل خورشید در نیمکره شمالی و در قسمت جنوب با انحراف بیشتر و شدت گرم‌کنندگی کمتر در زمستان است و بر عکس آن در تابستان می‌باشد.
کاربرد گیاهان در معماری
۱٫ عناصر معماری
۲٫ تقسیم فضا
۳٫ ایجاد فضا
۴٫ کنترل و ایجاد محوطه‌های خصوصی
کاربرد گیاهان برای کنترل شرایط اقلیمی
۱٫ کنترل اشعه نور خورشید
۲٫ کنترل باد
۳٫ کنترل باران
۴٫ کنترل درجه حرارت
با گیاهان می‌توان به صورت انفرادی یا جمعی، دیوار و کف‌پوش به ارتفاعات و تراکم‌های مختلف ایجاد نمود.
یک معمار برای ایجاد حفاظ از سرما و گرما و مکانی امن، از چوب و فرآورده‌های چوبی، آجر، سیمان و فلز استفاده می‌کند و به این ترتیب مسیر و حرکت افراد را نیز هدایت کرده و فضای مورد پسند را نمایان می‌سازد. گیاهان می‌توانند حفاظی خوب ایجاد کرده و مهم‌تر از آن، می‌توان به کمک گیاهان دید را هدایت کرد و یا به کلی مکانی ناپسند را پوشاند.

کاهش صدا
شرایط اقلیمی بر شدت و کاهش صوت تاثیر می‌گذارد. شدت باد و درجه حرارت در انتقال صدا موثر است. المان‌ها یا اجسامی که بین منبع صدا و شنونده قرار می‌گیرند، چون صدا را جذب کرده یا منکسر یا منحرف می‌نمایند، در کاهش و شدت صدا نیز موثرند.
گیاهان برای کاهش تشعشع و انعکاس‌ها
نور انعکاسی از نتیجه تابش نور زننده به سطحی صاف و تابش مجدد آن صورت می‌گیرد. برای تعدیل یا ممانعت از رسیدن این نور به مکانی خاص می‌توان گیاهانی را قبل از اینکه نور به سطح صاف منعکس کننده بخورد، یا اینکه گیاه را در مکانی که مانع نور انعکاسی است، بکارد. استخرها و حوض‌ها منعکس کننده نور می‌باشند. برای جلوگیری از انعکاس نور مزاحم به داخل ساختمان از درختان و گیاهان در جلوی استخر‌ها و حوض‌ها استفاده می‌کنیم.
کنترل تابش نور خورشید و درجه حرارت
نور خورشید مهمترین عامل موثر بر اقلیم است. وقتی زاویه تابش نور خورشید به زمین تغییر می‌کند، اختلاف فصول را باعث می‌شود. اختلاف تابش نور در مدت روز توسط پخش اشعه توسط جو یا اتمسفر بوده و انعکاس مجدد آن توسط ابرها می‌باشد. جنس و نوع خاک و پوشش گیاهی، مقدار اشعه منعکس شده را مشخص می‌کند.
استان گلستان در شمال ایران بامساحتی در حدود ۴۶۴۶۰ کیلومتر مربع، یازدهمین استان ایران از نظر وسعت است. این استان تقریباً ۳% از کل کشور را شامل می‌شود و بین َ۴۷ و ْ۳۵ تا َ۸ و ْ۳۸ عرض شمال از استوا َ۱۶ و ْ۵۰ تا َ۱۰ و ْ۵۶ طول شرقی از نصف‌النهار گرینویچ قرار گرفته است. حد شمالی آن دریای خزر و کشور شوروی و حد شرقی آن استان خراسان و حد جنوبی آن، استان‌های سمنان، تهران و زنجان و حد غربی آن استان گیلان می‌باشد.
گرگان واقع در شمال ایران، از شمال به دریای خزر، از جنوب به جنگل‌های انبوه شاهکوه و از شرق به گنبد متصل است. فاصله این شهر تا تهران ۷ ساعت است. گرگان دارای آب و هوای معتدل و مرطوب است که میزان رطوبت وجود آنقدر زیاد است که این شهر را در ردیف شهرهای مرطوب قرار داده است. بخاطر شرجی بودن هوا، میزان تعرق بدن زیاد است که این امر باعث ناراحتی اهالی گرگان، بخصوص مسافرین و مردم غیربومی می‌شود.
در این شهر بادهای شدید وجود ندارد و اغلب بادها از سرعت کمی برخودارند که جهت حرکت بادها معمولاً از غرب به شرق ملموس‌تر است. بعد از بادهای غربی، بقیه بادها به ترتیب شدت عبارتند از: بادهای جنوب غربی و بادهای شمالی و از جبهه‌های دیگر نیز باد می‌وزد، ولی آنقدر کم است که می‌توان آن را بحساب نیاورد.
میزان بارش باران در این شهر نسبتاً زیاد است، مخصوصاً در زمستان و بهار میزان بارش باران زیاد و با شدت است، بطوری که در اولین دقایق بارش، تمام سطح زمین خیس می‌شود. این میزان در بهار و پاییز کمتر از زمستان است و در تابستان به صورت رگبارهای درشت لحظاتی چند می‌باشد و سپس متوقف می‌شود.

زوایای تابش خورشید به زمیتدر چهار فصل (گرگان)
بهار تابستان

پاییز زمستان
خاک
از نظر خاک‌شناسی در منطقه گرگان و دشت، به علت مختلف جنس خاک و تخلخل آن متغیر بوده که این عدم یکنواختی در خاک‌های منطقه گرگان به علت تفاوت علت تفاوت حد میزان بارندگی و دوری و نزدیکی از سلسله کوه‌های البرز و نیز اختلاف فاصله از دریا می‌باشد.
مناطق حنگلی که تقریباً حدود ۴۸۳۰۰۰ هکتار از این منطقه را دربر گرفته‌اند، روی هم رفته به علت بارندگی زیاد باعث شده‌اند که هیچگونه شوری در خاک وجود نداشته باشد و با بهترین وضعی جهت امور کشاورزی از آن بهره‌برداری گردد. خاک‌های جنگلی در این نواحی هوموس‌دار بوده و در قسمت‌هایی که جنگل وجود ندارد، با حداکثر توان بهره‌برداری از آن صورت می‌پذیرد.
بعد از مناطق جنگلی، تشکیلات پای دامنه وجود دارد که تماماً از لس بوده و محل‌های مناسبی برای چراگاه‌های حیوانات می‌باشد. این خاک‌ها شور نیستند و عمق خاک‌های زراعتی آن به یک متر می‌رسد و ۱۵۵۰۰۰ هکتار وسعت دارد.
پس از این تشکیلات، به دشتهای آبرفتی می‌رسیم که از بقایای روخانه‌های سیلابی تشکیل یافته است و خاک‌های آن در بعضی نواحی دارای رس می‌باشد. شوری در این ناحیه به تدریج ازدیاد رفته و تولیدات کشاورزی به صورت آبی صورت می‌گیرد. شیب این اراضی کمتر از ۱درصد بوده و مساحتی برابر ۲۰۰۰۰۰ هکتار را تشکیل می‌دهد.

انواع خاک‌های منطقه گرگان:
۱٫ خاک‌های سنگی و خاک‌های کم‌عمق دامنه
۲٫ خاک‌های قهوه‌ای ناحیه جنگل
۳٫ خاک‌های قهوه‌ای در تراس‌های قدیم
پوشش گیاهی
به علت آب و هوای مساعد و تنوع جنس خاک در منطقه گرگان، چندین گروه رستنی تشخیص داده می‌شود و با وجود وسعت کم منطقه، پوشش گیاهی آن فوق‌العاده متنوع است. جنگل‌های این منطقه به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم می‌شوند:
۱٫ جنگل‌های قسمت شمالی خط‌الراس سلسله جبال البرز که به دو منطقه کوهستانی و دشتی تقسیم می‌گردد.
۲٫ جنگل‌های کوهستانی و ییلاقی واقع در جنوب البرز که در ارتفاع بیش از ۸۰۰ متر از سطح دریا قرار دارند.
به طور عموم، نوع رستنی‌های جنگل‌های گرگان عبارتند از:
راش، توسکا، ممرز، نمدار، بزیرک، افرا، ملچ، آزاد ارس، انجیلی، سرخه‌دار، آلوترش، زرشک، کندس، تمشک، ولیک، خرمالو، مازو (بلوط)، تغر، لوک، انار، درختان جنگلی و … .
برخی از گیاهان اطراف و حومه شهر گرگان عبارتند از: گردو، سیب، انجیر، انار و مرکبات، گوجه، اوکالیپتوس و … .
بر اساس وضعیت خاک اکولوژیکی حوزه آبخیز زیارت گرگان، تامین کننده منابع آبی قابل شرب شهر گرگان است و نقش بسیار مهمی در تعدیل آب و هوای محیطی جهت توسعه شهری، صنعتی و غیره را ایفا می‌نماید.
قسمت اعظم اراضی کشاورزی و حاصلخیزی در قسمت شمال شرقی و جنوب غربی شهر گرگان قرار دارد که متاسفانه این اراضی مرغوب به تدریج توسط ادارات و شرکت‌های مسکن، تبدیل به واحدهای مسکونی گردیده و هر روز بر تعداد آن افزوده می‌گردد. ادامه این برنامه‌ها، موجب تخریب و نابودی کشاورزی و منابع طبیعی منطقه و عدم کشاورزی مطلوب در اراضی شهر گرگان می‌گردد.
زیست‌شناسی ساختمان
تمام لوله‌کشی‌ها (سردوگرم)، فاضلاب آب یا گاز به اطراف خود پرتوافکنی می‌کنند و می‌توانند اعضاء و اندام موجودات زنده و همان‌طور گیاهان را تحت تاثیر قرار دهند. بنابراین، اطاق‌هایی که برای دوره‌های طولانی توسط انسان یا حیوانات مورد استفاده قرار می‌گیرد (مانند اطاق خواب یا نشیمن)، باید تا حد امکان، از بخش‌های لوله‌کشی دور باشند. در نتیجه، توصیه می‌شود که نصب این لوله‌ها در قسمت مرکزی محل مسکونی متمرکز شوند یا در قسمت آشپزخانه یا حمام قرار گرفته و یا جمع شده و در یک دیوار سرویس قرار گیرند.
مشکل مشابهی با سیم‌کشی برق متناوب وجود دارد. حتی اگر برق جریان نداشته باشد، میدان الکتریکی با اثرات زیان‌آور آن وجود دارد و هنگامی که برق جریان پیدا می‌کند، میدان الکترومغناطیسی، که حتی زیان‌آورتر است، به وجود می‌آید. دکتر هارتمان یک راه معالجه سریع با قطع برق که جریان آن به دو قسمت سر تخت بیمار می‌چرخید، برای آن بیمار پیدا و بهبود بخشید. در یک مورد دیگر، ناراحتی مشابهی با برداشتن کابل برق که بین هیتر و ترموستات آن از بالای سر یک تختخواب دو نفره عبور می‌نمود، بهبود یافت. کابل‌های برقی که محکم نشده‌اند، به خصوص ایجاد مزاحمت می‌نمیایند، زیرا یک میدان الکتریکی ۵۰hz با اثرات سوء بیشتر ایجاد می‌نماید. به علاوه، لوازم برقی مانند هیتر، ماشین لباسشویی، ماشین ظرفشویی، دیگ شوفاژ و بخصوص مایکروفر با لاستیک آب‌بندی ناقص، که نزدیک یا پشت اطاق‌خواب قرار گرفته باشد، تشعشعات زیان‌آوری را از کف و دیوار عبور می‌دهد، به طوری که یک نفر از سکنه ممکن است در منطقه تاثیر چندین میدان قرار داشته باشد. این تشعشعات را در ساختمان‌های جدید، می‌توان با عایق کردن خاص کابل‌ها و سیم‌ها حذف نمود. در ساختمان‌های موجود، باید سیم‌کشی جدید انجام داد و یا جریان برق را از کنتور قطع نمود. برای این منظور، هم‌اکنون می‌توان از کلیدهای اتومات برای خاموش کردن برق (زمانی که مصرف وجود ندارد) استفاده نمود. در این مورد، می‌توان از سیم‌کشی جداگانه برای دستگاه‌هایی که باید همواره در حال کار باشند، استفاده کرد (مانند فریزر، یخچال، شوفاژ و…)