چهارمین همایش ملی مدیریت آلودگی هوا با حضور معصومه ابتکار معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، محمدباقر قالیباف شهردار تهران، سیدحسن قاضی‌زاده هاشمی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و محمدهادی حیدرزاده مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران، صبح امروز در مرکز همایش بین‌الملل صدا و سیما آغاز شد.
معصومه ابتکار رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در این همایش با بیان اینکه بین 30 تا 35 میلیون هموطن ایرانی تحت تأثیر آلودگی هوا قرار دارند و آسیب‌های بهداشتی و هزینه‌های سنگینی به اقتصاد کلان‌شهرها تحمیل می‌شود، گفت: امروز ما در شرایط اضطراری قرار داریم، البته امسال رهبر معظم انقلاب سیاست‌های کلی محیط زیست را برای قوای سه‌گانه ابلاغ کردند و این بسیار مهم بود. در این سیاست‌ها خط مشی کلی نظام مشخص می‌شود و پشتوانه محکمی است و یک دلگرمی برای فعالان این عرصه است؛ چراکه مخاطب سیاست‌های کلی محیط زیست تنها دولت نیست، بلکه قوای سه‌گانه و آحاد مردم مخاطب این سیاست‌ها هستند.
وی افزود: اهمیت مسئله آلودگی هوا و برنامه‌ریزی مقابله با آلودگی هوای ناشی از احتراق و گردوغبار، یکی از موضوعات این سیاست کلی بود، بنابراین ما هم‌اکنون یک سند فرادستی بسیار خوب داریم و از این جهت موقعیت ما ممتاز خواهد بود.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست تصریح کرد: سال 2015 از جنبه‌های جهانی، سال محیط زیست بود و دو واقعه مهم در این سال اتفاق افتاد. موضوع اول بحث سیاست‌های توسعه پایدار بود که رئیس‌جمهور از ابتدای دولت بر آن تأکید داشت و همواره مطرح شده است که دولت یازدهم، دولت محیط زیست است و در اجلاسی که در حاشیه مجمع عمومی نیویورک برگزار شد، رئیس‌جمهور تأکید کرد برنامه ایران برای توسعه پایدار جدی است.
ابتکار گفت: علاوه بر این در سال 2015 یک توافق بزرگ جهانی نیز داشتیم و 195 کشور جهان پس از دو سال تلاش پیرامون گرمایش زمین که به آلودگی هوا نیز مربوط می‌شود، برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای توافق کردند.
وی ادامه داد: دولت از ابتدا در این فرآیند نه تنها حضور داشت، بلکه نقش مهمی را نیز ایفا کرد و ایران براساس توانمندی بخش‌های مختلف وعده داده است تا سال 2030 انتشار گازهای گلخانه‌ای را 4 درصد و در صورت رفع کامل تحریم‌ها و برقراری شرایط متعادل تا 8 درصد کاهش دهد.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، افزود: بنابراین ما شرایط خوبی از جهت سیاست‌های کلی و فضای بین‌المللی عمومی داریم. در خصوص برنامه‌ها و مطالعات جدی کاهش آلودگی هوا باید بگویم بنده روزنامه‌ای را در اختیار دارم که مرحوم پدر به‌عنوان شهردار وقت در آن اشاره کرده که ما باید برنامه‌ای برای کاهش آلودگی داشته باشیم.
ابتکار گفت: به‌طور جدی برنامه‌های کاهش آلودگی در دولت اصلاحات و در سال 77 با همکاری یک شرکت سوئدی و یک شرکت ژاپنی و مؤسسه فرهنگستان علوم و وزارت صنایع آماده شد و در سال 79 به‌عنوان یک برنامه جامع با نقاط ضعف و قوت خود، ابتدا در 7 محور و سپس در 9 محور به تصویب رسید، بنابراین برنامه‌ای که هم‌اکنون در دستورکار دولت است، پایه علمی داشته که بازنگری‌های لازم در آن صورت گرفته و باز هم باید بازنگری شود.
وی خاطرنشان کرد: همکاری‌های بین‌المللی در این زمینه بسیار مهم است و امروز بسیاری از کشورهایی که در این زمینه تجربه دارند، اعلام آمادگی کرده‌اند که در بخش خصوصی، شهرداری‌ها و دولت‌ها با ما همکاری کنند.
معاون رئیس‌جمهور گفت: بنابراین برنامه‌های کاهش آلودگی هوا سال 79 در دولت وقت بسیار جدی شروع و منجر به حذف سرب از بنزین و حذف خودروهای کاربراتوری شد.
ابتکار ادامه داد: در آن زمان جهانگیری وزیر صنعت بود که بر روی خط تولید پیکان نوشتیم؛ تولید پیکان به تاریخ پیوست. این کارها ادامه پیدا کرد که متأسفانه وقفه‌ای در کار ایجاد شد، اگر هم‌اکنون می‌گوییم مکزیک در موضوع آلودگی هوا موفق عمل کرده است، به‌دلیل استمرار در برنامه‌هایش بوده است، سال 79 برنامه کاهش آلودگی هوا تصویب شد که باید اجرای آن بین 10 تا 15 سال استمرار داشته باشد و دولت‌های پی‌درپی باید تعهد خود را انجام می‌دادند، اما وقفه‌ای ایجاد شد و به روزرسانی استانداردها از سال 84 به بعد اتفاق نیفتاد و ما سال 92 دیدیم که قرار بود سال 85 استاندارد خودروها یورو2، استاندارد بنزین یورو4 و خودروهای فرسوده از رده خارج شود که این اقدامات انجام نشده بود، بنابراین ما با یک وقفه 8 ساله مواجه بودیم، البته کارهای خوبی نیز توسط شهرداری در آن زمان انجام شد، اما رسیدن به شاخص‌ها و سازوکارهای اجرایی و فرابخشی که 16 دستگاه در اجرای آن نقش و مسئولیت دارند، بسیار مهم است که اگر هر کدام سرعت کارشان منطبق با آن برنامه پیش نرود، دچار وقفه می‌شود.
ابتکار افزود: دولت یازدهم از سال 92 با جدیت کار را آغاز کرد که تشکیل کارگروه ملی و استانی آلودگی هوا از جمله این اقدامات است و کارگروه ملی تاکنون حداقل 22 جلسه برای کاهش آلودگی هوا جلسه داشته است.
وی ادامه داد: همین طور در شهرهای مختلف کشورمان نیز کارگروه استانی آلودگی هوا را تشکیل دادیم که بسیاری از آنها را بنده شخصا دنبال کردم. در شهرهایی مانند مشهد، تبریز، اهواز، اراک، البرز و شیراز این جلسات به‌طور مستمر تشکیل می‌شود و برنامه‌های ملی و محلی در آنها دنبال می‌شود.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه در سال 84 برنامه‌های کاهش آلودگی استانی آماده شده بود که بعداً متوقف شد، گفت: ما این برنامه‌ها را بازنگری کردیم و از اوایل امسال این برنامه‌ها ابلاغ شد که شهرهایی که در معرض آلودگی هوا هستند باید برنامه‌های خود را با همکاری دانشگاه‌ها تدوین کنند.
ابتکار افزود: گزارش‌هایی به ما رسیده است مبنی بر اینکه کرمانشاه و ارومیه نیز که تاکنون برنامه آلودگی هوا برای آنها ضروری نبود، در حال تدوین این برنامه هستند، موضوع بعد اصلاح کیفیت سوخت و حذف بنزین پتروشیمی بود که مهم‌ترین نقش را در آلودگی هوا داشت.
وی ادامه داد: در سال 89، 90 و 91 میزان بالایی از بنزن را در شهر داشتیم که مهم‌ترین اتفاق، حذف بنزین پتروشیمی بود که دیگر عرضه نشد و بنزین یورو4 به‌تدریج در تهران و در شهرهای دیگر و در اهواز نیز از ماه گذشته در تمام جایگاه‌ها توزیع شد، با اینکه نه تحریم‌ها برداشته شده و نه اتفاق خاصی افتاده است، اما همکاری وزارت نفت و پالایشگاه‌ها بسیار مهم بوده است. هم‌اکنون شاهد ارتقای کیفیت بنزین و کیفیت گازوئیل هستیم که این روند تا به رسیدن به استاندارد یورو5 در گازوئیل ادامه خواهد داشت. این استانداردها به‌صورت مدام از سوی محیط زیست در حال انجام است.
ابتکار گفت: قرار بود در سال 86 خودروسازی کشور، استانداردها را به روزرسانی کند که این اتفاق نیفتاد و در نیمه سال 93، استاندارد یورو 4 را اجرایی کرد و هم‌اکنون باید از این استاندارد تبعیت کند، در غیراین‌صورت خودروهایی که این استاندارد را نداشته باشند، تولیدشان متوقف می‌شود.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: درمورد خودروهای در حال حرکت نیز تأخیرهای زیادی داشتیم، اما هم‌اکنون استانداردهای معاینه فنی به روزرسانی شده است و سیستم یکپارچه‌سازی معاینه فنی از هفته آینده انجام خواهد شد و باعث می‌شود معاینه فنی به‌عنوان یک ابزار جدی استفاده شود و بتواند در مهار آلودگی هوا کمک کند.
ابتکار افزود: موتورسیکلت‌های کاربراتوری 4 برابر خودروهای انژکتوری آلودگی ایجاد می‌کنند. هم‌اکنون استاندارد یورو3 برای موتورسیکلت‌ها پذیرفته شده است و تا اوایل سال 95، موتورسیکلت‌های کاربراتوری کاملاً از رده خارج خواهد شد و تلاش می‌کنیم موتورسیکلت‌های انژکتوری و برقی را جایگزین کنیم.
وی افزود: اتفاق خوب دیگر کاهش مصرف سوخت مازوت در نیروگاه‌های کشور بود که به وفور در نیروگاه‌ها استفاده می‌شد. کاهش مصرف سوخت‌های سنگین آغاز شده است و هم‌اکنون شاهد کاهش 40 درصدی مصرف مازوت هستیم و امیدواریم با روی خط آمدن پالایشگاه‌های جدید گازی این مسئله کاملاً رفع شود و نیروگاه‌ها براساس برنامه خود به سمت سیکل ترکیبی و تولید برق پاک بروند که دیگر انتشار گاز گلخانه‌ای نداشته باشند.
معاون رئیس‌جمهور در ادامه به سکونت‌های شهری نیز اشاره کرد و گفت: باید در موضوع آلودگی هوا به موتورخانه‌های واحدهای مسکونی و تجاری هم توجه کرد؛ چراکه الگوی مصرف انرژی در کشور اصلاً مناسب نیست و با این نحوه مصرف، با توجه به اینکه بسیاری از موتورخانه‌ها از معاینه فنی مستمر برخوردار نیستند، باید گفت آلودگی ناشی از 2 میلیون واحد سکونتگاهی در تهران می‌تواند یکی از منابع مهم آلودگی باشد که هم‌اکنون این موضوع نیز در دستورکار دولت است و از بخش خصوصی نیز دعوت می‌کنیم برای تنظیم موتورخانه‌ها وارد شوند؛ چراکه این موضوع می‌تواند کاملاً اقتصادی باشد.
ابتکار افزود: باید ظرفیت زیستی شهرها را در نظر بگیریم؛ چراکه هم‌اکنون شاهد رشد بی‌رویه این منابع در اطراف تهران و رشد منابع صنعتی و معدنی هستیم. معادن گسترده‌ای که رشد بی‌رویه‌ای داشتند و ما امسال حدود 20 واحد معدنی را تعطیل کردیم که در زمان پایداری هوا نیز فعالیت آنها متوقف می‌شود.
وی ادامه داد: تهران و هر شهر دیگری ظرفیت تحمل مشخصی دارد، درمورد تهران این ظرفیت در سال 1375 تکمیل شده است و هم‌اکنون بار جمعیت و صنعت بیش از حدی را به آن تحمیل می‌کنیم و ما دیگر نباید این‌گونه فعالیت‌ها را افزایش دهیم.
ابتکار با بیان اینکه با اقدامات انجام‌شده نتوانستیم مشکل آلودگی هوا را برطرف کنیم، گفت: طی 3 سال گذشته، بسیاری از شاخص‌ها بهبود آشکار داشتند و دستگاه‌های سنجش آلودگی این موضوع را به‌صورت مستمر نشان می‌دهد. کاهش بنزن، یکی از مهم‌ترین این شاخص‌ها است و اکسیدهای گوگرد، ازت و ازن در بدترین شرایطی که به‌دلیل وارونگی و طولانی بودن سکون هوا شاهد بودیم، حتی به شرایط هشدار هم نرسید و مشکل موجود درمورد ذرات معلق کم‌تر از 2.5 میکرن است که باید با همکاری تمام بخش‌ها سعی کنیم آنها را کاهش دهیم.
وی ادامه داد: دولت در این مسیر کمبودهایی نیز داشته است و همین کمبود اعتبار باعث شده تا نتوانیم به‌موقع کمک‌های لازم را انجام دهیم. همچنین سرعت کار در بحث خودروهای فرسوده به‌دلیل پیچیدگی ابعاد اقتصادی و... کم است و در این زمینه با مشکلاتی مواجه هستیم. در کارهای‌مان کمبودها و کاستی‌هایی نیز داریم، اما همان‌طور که رئیس‌جمهور روز گذشته در افتتاح فازهای گازی جدید مطرح کرد، دولت مصمم است موضوع آلودگی هوا را حل کند و این موضوع در اولویت‌های اصلی قرار دارد.
ابتکار افزود: در لایحه برنامه ششم توسعه موضوع آلودگی هوا را در عوارض آلایندگی حل کردیم؛ چراکه در گذشته صرف سلامتی نمی‌شد. در موضوع هدفمندی نیز آلودگی هوا را وارد کردیم که می‌تواند برای توسعه حمل‌ونقل عمومی مؤثر باشد.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه روز هوای پاک نزدیک است، گفت: باید تلاش کنیم تا فرهنگ‌سازی خوبی داشته باشیم؛ چراکه این موضوع پر فراز و نشیب و کار دشواری است، اما کار را پیش خواهیم برد و تهمت‌ها و تهدیدها ما را وادار به عقب‌نشینی نخواهد کرد. امیدواریم روزی برسد که تمام شهرها آسمان آبی داشته باشند و مردم با خیال راحت نفس بکشند.
