با ورود اعراب به ایران این سبک شکل گرفت بناهای شاخص این سبک با نمود معماری این دوره در مساجد بود , به دلیل اعتقاد ناب و خالص مردم آن دوره الگوی مساجد اولیه از مسجد النبی ( مسجد مدینه ) گرفته شده بود .
*ویژگی های مسجد النبی :
1) مقیاس انسانی ( قامت یک مرد عرب با دستانی رو به بالا )
2) استفاده از مصالح بوم آورد ( سنگ و خشت در دیوارها و پوشش بام با برگ درخت خرما و پوست حیوانات )
3) سادگی و بی پیرانه بودن فضاها
4) نوع سازه ی به کار رفته در شبستان به نوع تیر و ستون است .
* مساجد این دوره :
1) یا به منظور مسجد ساخته شده اند .
2) یا آتشکده های دوره ی ساسانی را تغیر داده و تکمیل کرده اند .
* نوع پلان مساجد این دوره در ایران شبستان ستوندار یا مسجد بو مسلمی است .
* مسجد در دوره های مختلف :
1) 165 ه . ق مسجد شبستان ستوندار --> با ابعاد کوچک .
2) 255 ه . ق مسجد شبستان ستوندار --> با ابعاد بزرگتر دارای حیاط مرکزی جهت قبله ی
بنا 20 - 30 درجه با جهت اصلی قبله تفاوت
دارد .
3) سده ی 5 و 6 ه .ق تبدیل مسجد 4 ایوانی با گنبد خانه .
* معرفی آثار و بناهای به جای مانده از سبک خراسانی :
1) مسجد جامع فهرج : در روستای فهرج یزد قرار دارد , پلان این بنا شبستان ستوندار بوده که در دوره های مختلف به آن الحاقاتی اضافه شده است مانند مناره ی آن .
* ویژگی های این بنا : استفاده از شبستان ستوندار به دلیل استفاده از قوس در پوشش , اندکی مقیاس آن از نظر انسانی بزرگتر شده است , استفاده از خار در تولید خشت آن و مصالح کاملا" بوم آورد بوده است .
* از اول به منظور مسجد ساخته شده ولی مناره ی آن الحاقی است ( دوره ی 4 و 5 ه.ق ) استفاده از خشت های به ابعاد 1 ارش بر 1 ارش ( 40 در 50 سانتی متر ) مخصوص دوره ی ساسانی از طاق های مازه دار استفاده شده است . تزئینات موجود در سر در مشابه با تزئینات دوره ی ساسانی به کار رفته در کاخ کسری است .
2) تاری خانه دامغان : شبستان ستوندار , طاق های ضاغی و سازه دار به کار رفته . مقیاس این بنا انسانی تر است نسبت به مسجد جامع فهرج .
3) مسجد جامع اصفهان : دارای آثار 13 سده از معماری ایران است . مسجد اولیه بر رو آتشکده ساخته شده است .
4) مسجد جامع اردستان : این بنا به صورت تدریجی در دوره ای مختلف تکمیل شده و از شبستانی تبدیل به 4 ایوانی شده است . در داخل یک مجموعه ی شهری شامل : حمام , بازار , کاروانسرا و ... قرار دارد و پایه های اولیه ی آن آتشکده بوده است .
5) مسجد جامع نایین : در مسیر اصفهان به یزد قرار دارد برای اولین بار طاق سازه دار به جناغی تبدیل شده است . دارای یک کمر پوش یا نیم اشکوبی برای استفاده خانم ها بوده است . مقیاس فرا انسانی است و مصالح بوم آورد است و نوع پلان شبستان ستوندار است .
6) مسجد جامع نیریز : پلان این مسجد شبستانی است . الگوی اولیه آن از بناهای تک ایوانی « گیری » در معماری بومی خراسانی گرفته شده است . بناهای تک ایوانی گمان می رود در گذشته عبادتگاه و زیارتگاه بوره است .
ویژگی های کلی سبک خراسانی :
1) معماری : A ) استفاده از مقیاس انسانی
B ) ساده و عدم پیچیدگی در فضاهای معماری
C ) نمود معماری در طراحی مساجد
D ) درونگرایی
2) نیارش ( سازه و مصالح )
1) استفاده از ستون و طراحی مساجد ستون دار
2) پوشش سقف با استفاده از انواع طاق باقی مانده از دوره ی ساسانی
3) مصالح بوم آورد و مرغوب
4) کوتاه کردن ارتفاع ستون ها
3) تزئینات ( آرایه )
1) استفاده از گچبری های دوره ی ساسانی
2) استفاده از نقوش گیاهی دوره ی ساسانی که بعد ها الگوی اسلیمی های به کار رفته در مساجد شد .
