توجه به آسیب های گوناگون به همراه وعده تلاش برای رفع آن ها، همواره یکی از اصلی ترین محورهای تبلیغات انتخاباتی نامزدها بوده است. با داغ تر شدن تنور انتخابات مجلس شورای اسلامی، وعده های محیط زیستی نیز در کنار شعارهای مربوط به رفع چالش های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و ... مورد توجه شماری از نامزدهای نمایندگی مجلس دهم قرار گرفته است.
با توجه به این موضوع و در حالی که وضعیت زیست محیطی ایران در بسیاری از حوزه ها از بحران عبور کرده و در وضعیت قرمز قرارگرفته است، این نگرانی وجود دارد که حفاظت از محیط زیست به عنوان یکی از اولویت های مهم، تنها در چارچوب شعار و وعده های انتخاباتی باقی بماند. ناخوشی زیست بوم تا بدانجا است که برخی کارشناسان در زمینه «سومالیزاسیون» ایران در صورت حل نشدن مشکل های خشکسالی، کم آبی، فرسایش خاک، جنگل زدایی و بیابان زایی هشدار می دهند.
با توجه به اینکه چالش های محیط زیست ایران به عنوان یکی از اولویت های دولت یازدهم، در یکی 2 سال گذشته مورد توجه بیشتری قرار گرفت و مسوولان این حوزه اقدام های مناسبی در راستای بهبود وضعیت حوزه هایی همچون دریاچه ارومیه و نجات برخی تالاب ها صورت دادند، می توان نشانه هایی از امید برای جان گرفتن دوباره محیط زیست ایران یافت اما اکنون و در بحبوحه انتخابات مجلس، نگرانی بزرگتر، بهره جویی ابزاری برخی نامزدهای انتخابات مجلس دهم از شعارهای رفع چالش های زیست محیطی به ویژه در حوزه آب و برطرف ساختن مشکل کم آبی شهرستان ها و استان ها است. با توجه به اهمیت این موضوع، بیان چند نکته لازم است:
1- در جریان فعالیت مجلس نهم به دلیل برخی دگرگونی های اقلیمی و پیشرفت آفت های زیست محیطی، زیست بوم ایران با آسیب هایی جدی روبرو شد. متاسفانه در این شرایط به جای تمرکز بر چالش هایی از این دست، بخش مهمی از تمرکزها به مسایل سیاسی نظیر کشاندن وزیران دولت به مجلس برای استیضاح یا انتقادهای غیرسازنده به مسوولان سازمان حفاظت محیط زیست معطوف شد و مجال چندانی برای چاره اندیشی در خصوص چاه های خالی، زمین های ترک خورده، جنگل های ویران شده، تالاب ها و دریاچه ها و قنات های خشک شده و حیات وحشی که دست سرد شکارچیان بر گردنش سنگینی می کرد، فراهم نشد.
همین امر باعث شد تا بسیاری از فعالان و دغدغه مندان محیط زیست کشور لزوم ایجاد کمیسیون تخصصی در مجلس را برای رسیدگی به مشکل های زیست محیطی مطرح کنند چراکه در شرایط کنونی بدون شک تنها وجود یک فراکسیون برای محیط زیست -که بسیاری از چالش ها در آن به صورت عمقی و کارشناسی بررسی نمی شود- کافی نخواهد بود.
اکنون، با بسته شدن فهرست های انتخاباتی و شروع تبلیغ های انتخاباتی نامزدها و جریان های سیاسی، جای تاسف است که در میان نامزدهای اصلی انتخابات، نامی از فعالان و کارشناسان محیط زیست کشور، به چشم نمی خورد. این موضوع با توجه به اینکه یکی از اصلی ترین راه های نجات محیط زیست کشور تصویب قانون های دقیق و سخت گیرانه است، اهمیت بیشتری می یابد.
2- یکی از مهم ترین اقدام ها و رویکردهای مورد انتظار از نمایندگان مجلس آینده، تلاش برای اجرایی شدن سیاست های ابلاغی رهبری در حوزه محیط زیست است. فراهم کردن شرایط لازم برای اجرای هرچه بهتر این سیاست ها که ایجاد نظام یکپارچه ملی محیط زیست، مدیریت هماهنگ و نظام مند منابع حیاتی، جرم انگاری تخریب محیط زیست، تهیه اطلس زیست بوم کشور، تقویت دیپلماسی محیط زیست، گسترش اقتصاد سبز و نهادینه سازی فرهنگ و اخلاق زیست محیطی را شامل می شود، باید در زمره مهمترین ماموریت های نمایندگان مجلس آینده قرار گیرد.
3- با درنظر گرفتن بحران های زیست محیطی بویژه کم آبی و آلودگی های ناشی از گرد و غبار در کشور، وعده های محیط زیستی را می توان به 3 دسته تقسیم کرد؛ عده ای از نامزدها به ویژه در شهرهای بزرگ تلاش می کنند با قرار گرفتن در قامت یک دوستدار محیط زیست، از مسببان شرایط کنونی انتقاد کنند یا مدعی مبارزه با ناکارآمدی های مسوولان حفاظت از محیط زیست و تلاش برای حفظ باقی مانده منابع طبیعی شوند.
وعده های نوع دوم و در واقع آسیب جدی در فعالیت های تبلیغاتی نامزدهای نمایندگی در شهرهای کوچک و دارای مشکل هایی نظیر کم آبی رخ می نماید. در این میان برخی به کلی وعده های زیست محیطی را فراموش می کنند و دیگرانی هم پس از انتخابات برای اجرایی شدن وعده هایشان، به راهکارهایی نظیر صدور مجوز حفر چندصد حلقه چاه بسنده می کنند؛ راهکارهایی که خود آسیب هایی جدی تر از کم آبی به محیط زیست کشور وارد می کنند.
نکته قابل تامل اینکه برخی نامزدها حتی بی توجه به بایسته های زیست محیطی وعده هایی چون تاسیس کارخانه های صنعتی، مجتمع های مسکونی، رفاهی و ... در محدوده های قرمز زیست بوم سر می دهند و حتی در حد شعار نیز بهایی برای این حفاظت از زیستگاه ملی قایل نیستند.
دسته سوم تبلیغات انتخاباتی نیز وجود دارد که به رغم نادر بودن، دغدغه های واقعی معدود دوستداران محیط زیست را در میان نامزدها می نمایاند.
4- بسیاری از کارشناسان، شرایط بحرانی محیط زیست کشور را بیش از هرچیز ناشی از نبود آموزش می دانند؛ آموزشی که در غیاب آن مردم، نمایندگان، مدیران و مسوولان از حساسیت های لازم برای حفاظت از محیط زیست برکنار خواهند ماند.
بدون شک مجلس آینده با فراهم آوردن امکان آموزش های زیست محیطی، ارتقای تفکر احترام به محیط زیست، تشکیل کارگروه ها و کمیسیون های ویژه، سیاست زدایی از موضوع های زیست محیطی، مبارزه با اقدام های غیرقانونی و آسیب رسان به محیط زیست خواهد توانست از مشکل های این حوزه بکاهد. از این رو انتظار می رود نامزدهای ورود به مجلس نیز با درک واقعیت های کشور، ضمن احترام گذاشتن به زیستگاه خود از موج سواری و بهره برداری ابزاری از شعارهای محیط زیستی بپرهیزند.