اگر لحظه ای دیوارهای یک خانه قدیمی را به خاطر بیاورید، به طور قطع تصاویری از تاقچه هایی با فرم ها و شكل های مختلف در ذهن شما نقش می بندند. این سطوح افقی در ابعاد بزرگ جایگاه مناسبی برای قاب عكس پدربزرگ، چراغ های لاله جهیزیه مادربزرگ و بسیاری لوازم تزیینی و اشیا قدیمی و قیمتی دیگر بودند ولی با گذشت زمان و ایجاد تغییر و تحولات در ساخت و ساز و معماری ساختمان ها، دیگر اثری از این عناصر دكوراسیونی ـ كاربردی وجود ندارد و در اغلب ساختمان های جدید، دیوارها خالی از هرگونه برآمدگی و فرورفتگی ها با هدف دكوراسیونی ـ كاربردی هستند. در واقع شما با چنین سطوح افقی و با كاربردی شبیه به آنچه اشاره شد، تنها در قسمت بالای شومینه اغلب ساختمان ها مواجه می شوید كه آنها نیز در حقیقت نوع تغییر یافته همان به اصطلاح سربخاری های قدیم هستند. حال آن كه با توجه به كارایی بسیار تاقچه ها و سطوحی مانند آنها و همچنین نمایی كه از نظر دكوراسیونی در فضا ایجاد می كنند، امروزه مهندسان ساختمان می توانند برگشتی به گذشته داشته باشند و با الگو گرفتن از همان تاقچه های قدیمی، تركیب های جدید و زیبایی (چه برآمده و چه فرورفته) متناسب با سیستم معماری امروزی بر روی دیوارها ایجاد كنند.

به طور كلی این قبیل سطوح برآمده روی دیوارها در دو فرم اصلی وجود دارند:

1 ـ تاقچه ها

2 ـ طبقه های مستقل

كه در این جا هدف پرداختن به مورد اول است.

تاقچه ها خود به دو دسته اصلی تقسیم می شوند:

الف) تاقچه های ثابت: سطوحی هستند كه به هنگام ساخت و ساز و به اصطلاح در مراحل نازك كاری معماری ساختمان و با استفاده از مصالح مربوطه ساخته می شوند و در نهایت با موادی مانند گچ، سنگ و چوب پوشش می یابند.

ب) تاقچه های متحرك: سطوحی هستند كه معمولاً فرمی دكوراتیو دارند و علاوه بر كاربردشان به زیبایی دیوار نیز كمك می كنند. این قبیل تاقچه ها از جنس های مختلف مانند گچ ، پُلی استر، چوب، فلز و یا تركیبی از چوب و فلز، چوب و شیشه، فلز و شیشه و مانند آنها و در شكل ها، ابعاد و فرم های گوناگون به طور جداگانه ساخته و به دیوار نصب می شوند. تفاوت این تاقچه ها با نوع اول در تنوع جنس، مدل و همچنین امكان انتخاب مكان و جا به جایی محل قرارگیری شان است.

كاربرد تاقچه

همان طور كه اشاره شد، تاقچه ها عناصر دكوراسیونی ـ كاربردی هستند كه هم در زیبایی دیوار نقش دارند و هم به گونه ای می توان آنها را با هدف استفاده بهینه از فضای دیوار به كار برد؛ ولی كاربرد اغلب تاقچه های رایج ، معمولاً به قراردادن اشیای زینتی مانند مجسمه، شمعدان ، شمع های تزیینی ، گل و گلدان های كوچك، قاب عكس های كوچك خانوادگی و لوازمی مانند اینها محدود می شود. البته در اصل آنچه كاربرد تاقچه را مشخص می كند به عواملی شامل جنس، ابعاد، وزن تاقچه و همچنین مشخصات لوازم و اشیایی كه قرار است بر روی آن قرار گیرند بستگی دارد كه با توجه به این موارد شما می توانید با انتخاب یكی از روش های نصب تاقچه، از آنها با هدف های مختلف استفاده كنید. ما نیز در این راستا با ارائه پیشنهادهایی پیرامون نصب تاقچه های متحرك شما را یاری می دهیم:

1 ـ نصب تاقچه در طرفین قاب:

شما می توانید دو تاقچه كوچك یا متوسط را با هر جنس و شكل مورد نظر انتخاب كنید و در طرفین آیینه ورودی خانه تان یا تابلویی كه به دیوار نصب كرده اید، متصل كنید.

البته باید توجه داشته باشید بین اندازه، فرم، جنس و رنگ تاقچه های انتخابی و تابلو  یا قاب آیینه موردنظر، باید تناسبی وجود داشته باشد. به طور كلی نصب تاقچه ها به این ترتیب، در دو سطح دیوار انجام می گیرد:

یكی آن كه طول قاب را اندازه گیری كنید و در مركز آن بر روی دو طرف دیوار كناریش خطوط كوچكی بكشید؛ سپس تاقچه ها را با در نظرگرفتن ابعاد دیوار و با حفظ فاصله ی دلخواه و یكسان از قاب در همان ناحیه مركزی علامت گذاری شده به دیوار متصل كنید. دوم آن كه می توانید آنها را در محدوده نیمه بالایی خط میانی و در ارتفاع مورد نظر در طرفین قاب به دیوار نصب كنید كه البته هر یك از روش ها به جلوه و كاربردی جداگانه منتج خواهد شد.

مثلاً اگر علاوه بر فرم تاقچه بخواهید شی تزیینی كه بر روی آن قرار می دهید نیز جلوه و نمایی خاص را داشته باشد، باید سطح نصب تاقچه ها در ارتفاعی صورت گیرد كه کمی از سطح دید بالاتر باشد.

از این روش نصب تاقچه می توانید برای افزایش ظاهری عرض تابلوی عمودی و كم عرضی كه روی دیواری بزرگ نصب شده ، نیز استفاده كنید. به این ترتیب از حاصل جمع عرض قاب، فاصله میان تاقچه ها با قاب وعرض تاقچه ها، خطی افقی پدید می آید كه تأثیرات خطوط افقی در دكوراسیون  را نیز به همراه خواهد داشت، ولی توجه داشته باشید كه نصب تاقچه با این الگو، در هر شرایطی به نتیجه مناسب منجر نمی شود. مثلاً در صورتی كه ابعاد دیوار كوچك است و تابلوی شما با آن ابعاد هماهنگی لازم را دارد، ممكن است نصب تاقچه ها نمایی شلوغ و غیرقابل تحمل از دیوار به دست دهد.

لازم به ذكر است فاصله انتخابی بین تاقچه ها و قاب باید یكسان ، و اندازه آن چنان باشد كه یكپارچگی این تركیب از دست نرود.

در ضمن جهت ایجاد تركیبی حاصل از تاقچه و تابلو با آیینه در كنار هم، اجرای روش فوق الزامی نیست بلكه شما می توانید با توجه به ابعاد دیوار، تنها یك تاقچه را در كنار قاب مورد نظر نصب كنید.

2 ـ نصب تاقچه در زیر قاب:

گاهی دو تاقچه كوچك یا یك تاقچه بزرگ را به حالت كنسول در زیر یك یا دو قاب آیینه یا تابلو به دیوار نصب می كنند. با این روش علاوه بر زیبایی، طول ظاهری قاب افزایش می یابد. از این راهكار برای افزایش ظاهری ارتفاع دیوارهای كوتاه نیز می توان استفاده کرد.

3 ـ نصب تاقچه ها به صورت مستقل یا مجموعه ای:

ستون ها و دیوارهای نه چندان عریض بستر مناسبی برای نصب یك و یا مجموعه ای از چند تاقچه هستند. شما می توانید با حفظ فاصله، طراحی و كمپوزیسیونی مناسب برای دیوار مورد نظر انجام دهید و چند تاقچه كوچك را به آن متصل كنید. برای این منظور ابتدا هر یك از تاقچه ها را روی یك تكه كاغذ یا روزنامه قرار دهید و دور آن را خط بكشید. سپس روی خطوط ایجاد شده را ببرید. این كار را با توجه به تعداد تاقچه ها انجام دهید. حال تعدادی الگوی تاقچه در دست دارید، الگوها را با توجه به فرمی كه برای نصب تاقچه ها در نظر دارید، با استفاده از چسب كاغذی به دیوار بچسبانید و آنقدر مكان نصب شده آنها را تغییر دهید تا بهترین حالت برای تركیب قرارگیری آنها حاصل شود؛ سپس هر یك از تاقچه ها را در جای الگوی خود به دیوار نصب كنید.

نكته:

برای ایجاد تركیبی از تاقچه ها حتماً لازم نیست همه آنها یك شكل باشند بلكه وجود هماهنگی بین آنها از نقطه نظرهایی مانند ابعاد، رنگ و فرم كافی است.

ـ گاهی تاقچه ها آنقدر عریض و طویل هستند كه كاربردی مانند طبقه مستقل و كنسول پیدا می کنند و می توان از آنها برای قراردادن لوازم بزرگتر و حتی كتاب استفاده كرد.

ـ تاقچه های سه گوش مخصوص نصب در محل اتصال بین دو دیوار هستند.