در فضای پسابرجام، فصل جدیدی در روابط ایران و اتحادیه اروپا گشوده شده است؛ یک هفته پس از سفر هلگا اشمید، معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به ایران و آغاز نخستین دور گفت‌وگوهای سیاسی سطح بالا میان ایران و اتحادیه اروپا، روز گذشته محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه راهی بروکسل شد، تا گفت‌وگوهای ایران و اتحادیه اروپا را تداوم بخشد. گفت‌وگوهای منطقه‌ای با مقامات اروپا از جمله اهداف سفر ظریف به بروکسل است؛ همچنان‌که وزیر امور خارجه در بدو ورود به بروکسل درباره اوضاع منطقه به خبرنگاران گفت: «مردم سوریه نیاز به قیم ندارند و خودشان تصمیم‌گیری خواهند کرد.» او تاکید کرد که بحث لشکرکشی به سوریه بیشتر «شعار تبلیغاتی» است. وزیر امور خارجه در پاسخ به ادعاهای اخیر برخی کشورها برای لشکرکشی به سوریه گفت: «واضح است که این حرف‌ها بیشتر شعار تبلیغاتی است. امکانات و توانمندی‌های کشورها کاملا مشخص است و با این بلوف‌های تبلیغاتی مشکلی برای آنها حل نمی‌شود. اما حتی ادعاهایی که مطرح می‌شود می‌تواند باعث تشنج و خطر بیشتر در منطقه شود.»
فشار بر عربستان
در عین حال وزیر امور خارجه با اشاره به موضوع سوریه و ضرورت ایجاد یک جبهه هماهنگ برای مبارزه با داعش و سایر گروه‌های افراطی، تاکید کرد: «ما در جلسه مونیخ توانستیم درباره ضرورت آتش‌بس همه‌جانبه و توقف عملیات از سوی همه طرف‌ها و کمک‌رسانی انسانی به یک تفاهم برسیم.» ظریف ادامه داد: «اینها مواضعی است که جمهوری اسلامی ایران از ماه‌ها قبل، از جمله در مذاکرات وین بر آنها تاکید داشته و متاسفانه رژیم سعودی مخالفت می‌کرده است اما اکنون این رژیم تحت فشار بین‌المللی است که جنگ‌طلبی و سیاست توهم‌آلود خود را مبنی بر اینکه باید با راه‌حل نظامی به نتیجه برسد کنار بگذارد.» رئیس دستگاه دیپلماسی افزود: «ما یقین داریم که چاره‌ای جز این نخواهد داشت. پیگیری این موضوع نیز از جمله مواردی است که در برنامه کاری ما خواهد بود.»
پیچیده‌تر شدن بحران سوریه
همزمان حسین جابری انصاری، سخنگوی وزارت امور خارجه در نشست هفتگی خود با خبرنگاران، بحران سوریه را پیچیده و چند‌لایه برشمرد و گفت: «هر گونه اقدامی بدون هماهنگی با دولت سوریه و احترام به حاکمیت ملی آن کشور، تنها به پیچیده‌تر شدن بحران در مسیر اقدامات تروریستی منجر خواهد شد.» به گزارش «ایرنا» جابری‌انصاری افزود: «ایران معتقد است که بحران سوریه به دلیل مداخله‌های گسترده منطقه‌ای و بین‌المللی به بحران پیچیده و چند‌لایه تبدیل شده است.» سخنگوی وزارت امور خارجه اضافه کرد: «ادامه این سیاست‌ها به تشدید بحران و پیچیده‌تر شدن این موضوع و خارج شدن بیشتر سوریه از کنترل منجر خواهد شد و نتایج وخیم منطقه‌ای و بین‌المللی به لحاظ ثبات منطقه‌ای را به دنبال خواهد داشت و امیدواریم همه کشورها قبل از هرگونه اقدام، این مسائل را مورد توجه قرار دهند.» او درخصوص آخرین وضعیت فهرست گروه‌های معارض و گروه‌های تروریستی در سوریه نیز گفت: «طبیعی است چون مفهوم محوری در نشست‌های وین موضوع گفت‌وگو بین دولت و گروه‌های مسالمت‌جوی معارض است، تعیین اینکه کدام گروه‌ها تروریستی و کدام، گروه‌های سیاسی مسالمت‌جو هستند، محوری‌ترین موضوع نشست‌های وین است و این مساله در ادامه روند گفت‌وگوها تاثیر اساسی خواهد داشت.»
عربستان توان حمله به سوریه را ندارد
از سوی دیگر به گزارش «ایسنا» حجت‌الاسلام و المسلمین علی سعیدی، نماینده ولی فقیه در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در نشست خبری درباره مذاکرات صلح سوریه گفت: «مخالفان دولت اسد می‌دانند با این شیوه نبرد به زودی حلب آزاد می‌شود و زمینه اخراج آشوبگران فراهم می‌شود. اکنون معادلات به نفع سوریه و رژیم اسد است و آمریکا هم به این مساله پی برده است؛ آنها از موفقیت مهاجمان ناامید شده‌اند و دنبال راه دیگری هستند.» سعیدی افزود: «مذاکرات اخیر سوریه و نوع رفتار ترکیه و عربستان نشان می‌دهد که آنها از ادامه نبرد نگرانند. ورود نظامی عربستان به سوریه هم یک شعار بیش نیست زیرا اگر عربستان توان داشت در یمن اقدامی انجام می‌داد.» همچنین سردار مسعود جزایری، معاون رئیس ستادکل نیروهای مسلح، شنبه شب در برنامه «من طهران» شبکه خبری العالم در پاسخ به این پرسش که «در صورت اعزام نیرو از سوی عربستان به سوریه، آیا ایران نیز مشاوران نظامی بیشتری به این کشور اعزام خواهد کرد و آیا احتمال برخورد نظامی مستقیم میان عربستان و ایران در سوریه وجود دارد؟»، گفت: «قطعا ما اجازه نخواهیم داد وضع سوریه مطابق آنچه کشورهای شرور به‌دنبال پیاده‌سازی سیاست‌های خود هستند، پیش برود و در وقت لازم تصمیمات مقتضی را خواهیم گرفت.» همزمان امیر فرزاد اسماعیلی فرمانده قرارگاه پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران گفته بود: «هر جا دولت سوریه از ایران در زمینه پدافندی درخواست کمک کند، تمام‌قد به آنان کمک می‌کنیم.» در عین حال سرلشکر سیدحسن فیروزآبادی، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح پیشتر در واکنش به تصمیم عربستان برای ورود ۱۵۰ هزار نیرو به سوریه گفته بود که عربستان ابتدا اثبات کند چنین نیروهایی وجود دارد، بعدا این صداهای گنده را از خود دربیاورد.
رایزنی با مقامات اروپایی
همچنین ظریف در اولین روز سفرش به بروکسل با یانوش لواندوفسکی، رئیس هیات روابط با ایران در پارلمان اروپایی دیدار و گفت‌و گو کرد. به گزارش «ایسنا» وزیر امور خارجه در این دیدار با بیان اینکه روابط خوبی بین مجلس ایران و پارلمان اروپا وجود دارد، بر تداوم گفت‌وگوها بین ایران و اتحادیه اروپا تاکید کرد. او به موضوع مهاجرت به‌عنوان موضوعات مشترک بین ایران و اروپا اشاره کرد و افزود: «ایران میزبان حدود 3 میلیون افغانی است. ایران و اروپا می‌توانند همکاری خوبی در این زمینه داشته باشند.» ظریف با ابراز نگرانی از بحران انسانی در یمن خواستار توجه به موضوع یمن شد و گفت آمار تلفات در یمن بالاتر از تلفات در سوریه است. ظریف مجددا بر حل بحران سوریه از طریق سیاسی تاکید کرد و افزود: «حل بحران سوریه راه‌حل نظامی ندارد.» در این دیدار رئیس هیأت روابط با ایران در پارلمان اروپا نیز گفت که اکنون زمان بسیار هیجان‌انگیزی است چون در روابط ایران و اروپا گشایشی پدید آمده است. او ادامه داد: «از طرف هیات اروپایی می‌توانم بگویم که منتظر عمیق‌تر شدن روابط هستیم.» در عین حال وزیر امور خارجه در ادامه برنامه‌های سفرش به بروکسل با شارل میشل، نخست‌وزیر بلژیک دیدار و گفت‌وگو کرد. این دیدار در کاخ نخست‌وزیری بلژیک برگزار شد. طبق آنچه از پیش اعلام شده، رایزنی با تعدادی از مقامات اتحادیه اروپا از جمله فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و همچنین رئیس شورای اروپا و رئیس پارلمان اروپا از دیگر برنامه‌های رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در جریان سفر به بلژیک است.
گفت‌وگوهای برجامی
به گفته ظریف، علاوه بر بحث‌های دوجانبه هنوز ضرورت دارد در مورد نکات مربوط به اجرای دقیق برجام با مقامات اتحادیه اروپا که خانم موگرینی مسوولیت هماهنگی کمیسیون مشترک را دارد، بحث‌هایی صورت گیرد. او با اشاره به برجام گفت: «کارها در مورد اجرای برجام به خوبی پیش می‌رود. مخصوصا با اجرایی شدن سوئیفت در پایان هفته گذشته یک قدم مهم برداشته شد و یک روند چند هفته‌ای پایان یافت.» وزیر امور خارجه تاکید کرد: «در سایر زمینه‌ها هم با توجه به اینکه تحریم‌های غیرقانونی ایالات‌متحده سال‌ها ادامه داشته، برداشته شدن آنها و عملیاتی شدن رفع تحریم‌ها نکته‌ای است که مسوولان اتحادیه اروپا، کشورهای اروپایی و ایران در آن دارای منافع مشترک هستند که این موضوعات را ما با جدیت پیگیری کرده‌ایم و باز هم نیاز به هماهنگی داریم که انجام خواهیم داد.»
