پیش از هر توصیه اى در این زمینه یادآورى این مطلب خالى از لطف نیست كه معمولاً فرش هاى دستباف اكثر شهرهاى ایران در سه قالب اصلى به لحاظ طرح بافته مى شوند كه عبارت اند از :1- لچك ترنج   2- خشتى 3-  افشان

در فرش هاى لچك ترنج دار علاوه بر حاشیه اى پهن كه دور تا دور فرش را احاطه كرده است، نقشى در قالب شكل هندسى دایره و یا بیضى در میان قرار گرفته كه به آن ترنج مى گویند و در چهار گوشه داخلى حاشیه چهار نقش با فرم مثلثى قائم الزاویه كه وتر آن خطى هلالى است وجود دارد كه هر یك از این چهار نقش را هم لچك مى گویند.

برخى از كارشناسان فرش ادعا مى كنند كه طرح هاى اصلى فرش هاى ایرانى برگرفته از معمارى ساختمان هاى آن روزگار است. در نتیجه هنگامى كه در ساختار خانه ها تغییرى اساسى ایجاد مى شده، طراحان فرش نیز از این تغییر تبعیت مى كرده اند. آنها بر این عقیده اند كه طرح لچك ترنج فرش ها از طرح پردیس معمارى ساختمان هاى سده آخر دوره اشكانیان الهام گرفته است. این معمارى از فضاى اندرونى بیرونى تشكیل شده بود و در واقع فرش هاى لچك و ترنج دار نمادى از حیاط این ساختمان ها بوده اند. «لچك»ها باغچه هاى سبزیكارى چهار وجه حیاط و «ترنج» حوض میانى حیاط را یادآور مى شدند. گل هاى میان آنها نیز به گلكارى هاى گل محمدى حیاط اشاره مى كرده اند.

پس از گذشت زمان و ایجاد تغییرات در معمارى و حذف حوض میانى و باغچه هاى سبزیكارى، طرح افشان فرش به وجود آمد. در این طرح دیگر اثرى از لچك و ترنج نبود و با حفظ همان حاشیه اصلى در فضاى میان حاشیه ها نقش هایى از انواع گل و ساقه و برگ دیده مى شدند.

طرح هاى خشتى از دیگر طرح هاى فرش هاى ایرانى هستند كه براساس آن تمام سطح داخلى مابین حاشیه ها به مستطیل هایى مساوى تقسیم شده و در داخل هر یك نقشه اى بافته مى شود كه ممكن است این نقشه ها چندین بار در خشت هاى مختلف تكرار شود. البته عدم تكرار آنها نشانى بر مرغوبیت نقشه و ابتكار طراح است. این طرح در برخى از شهرها به گلستان نیز معروف است.

امروزه طراحان نقشه هاى فرش با ابتكارات خود و براساس سلایق متقاضیان در همین قالب هاى اصلى به ارائه طرح هاى متفاوت و زیبا پرداخته اند كه با توجه به نامشان ثبت شده است. با وجود تنوع بیشتر فرصت انتخاب وسیع تری دارید پس در همین راستا به پیشنهادات زیر توجه كنید:

وسعت فضا وانتخاب فرش

- در فضایى با وسعت كم، پهن كردن فرش با نقش و نگارى فشرده و متراكم، به شلوغى فضا و در نهایت كوچكتر به نظر آمدن آن كمك مى كند.

- هنگامى كه كفپوش ثابت فضاى مورد نظر شما طرح دار است فرشى با طرح هاى خلوت انتخاب كنید تا تعادل طرح و نقش در كف محیط حفظ شود. مثلاً در صورت امكان استفاده از گبه به لحاظ سبك دكوراسیونى محیط بهترین انتخاب براى روى كفپوش پاركت آن هم در فضاى مدرن  است.

- دكوراتورها همواره فرش هاى با طرح افشان را براى فضا هاى كوچك توصیه مى كنند.

-انتخاب فرش هاى لچك ترنج براى فضاى معمولى و نسبتاً بزرگ بسیار مناسب است ولى انتخاب فرش خشتى براى این قبیل مكان ها توصیه نمى شود زیرا سبب كوچكتر جلوه كردن محیط مى شود.

رنگ و انتخاب فرش:

براى فضایى با وسعت كم، فرشى با تركیب رنگى روشن انتخاب كنید. این مسئله در مورد مكان هاى با محدودیت نور كافى نیز توصیه مى شود. هر چه كف زمین روشن تر باشد فضا بزرگتر و نورانى تر جلوه مى كند. در ضمن به هنگام انتخاب رنگ فرش، به پالت رنگى موجود در فضا شامل رنگ دیوارها، پارچه روكش مبلمان، پرده ها و حتى رنگ چوب لوازم و از همه مهمتر رنگ كفپوش، توجه كنید. حفظ هماهنگى میان طرح و رنگ فرش انتخابى و دیگر عناصر یك فضا از جمله مهمترین موارد در انتخاب فرش مناسب است.

كاربرد محیط و انتخاب فرش :

این كه فرش مورد نیاز در چه مكانى و با چه كاربردى پهن مى شود در انتخاب تعیین كننده است. مثلاً براى فضاهاى پر رفت وآمد مثل اتاق نشیمن و فضاى ورودى خانه، فرش هاى روشن و با بافت ظریف و به اصطلاح رج بالا انتخاب نكنید. اینگونه فرش ها در این مكان ها در معرض آسیب دیدگى بیشترى قرار مى گیرند.