مقدمه:
دانشجویان رشته معماری در دروس طراحی فنی ساختمان و نیز روشهای طراحی و تولید صنعتی عموماً روی  سازه های بتنی و فولادی و یا مصاح بنایی، کار می کنند و کمتر به کاربرد چوب به عنوان سازه و اسکلت در ساختمان سازی، مخصوصاً در واحدهای مسکونی توجه میکنند و پس از پایان تحصیلات دانشگاهی که جذب بازار کار  میگردند نیز، به دلیل نا آشنایی با این سبک هیچگونه استفاده ای از سازه های چوبی نکرده و حتی اگر مسئولیت بازسازی مناطق زلزله زده را هم داشته باشند باز همان آجر و تیرآهن و طاق ضربی و تیرچه بلوک را استفاده میکنند، که متأسفانه بایستی منتظر فاجعه های بعدی بود.

در صورتی که در کشورهای پیشرفته و صنعتی، طراحی و محاسبه روی سازه های چوبی به عنوان یکه از دروس اصلی و قابل توجه رشته ساختمان میباشد. متأسفانه هیچ وقت از خود      نپرسیده ایم و بررسی نکرده ایم که چرا وقتی در شمال و جنوب کالیفرنیا و یا در ژاپن زلزله به وقوع می پیوندد، کمترین تلفات جانی را داریم در حالی که در ایران در هنگام وقوع زلزله تلفات جانی وحشتناک است.

برای دریافت و توضیحات بیشتر به ادامه مطلب مراجعه نمائید…..

لذا به نظر می رسد برای پی بردن به اهمیت سازه های چوبی، مخصوصاً در ساختمانهای مسکونی نیاز به یک بررسی، در بعضی از نقاط جهان که بیشتر در معرض زلزله های سهمگین می باشند، وجود دارد و بایستی علت عدم یا کاهش تلفات جانی را جستجو نماییم. ساختمانهایی بادیوارهای آجری و یا بلوک بتنی و دیوارهای ساخته شده با سنگ لاشه و سقفهای تیرآهن و طاق ضربی یا تیرچه بلوک در زلزله های بالای ۶ ریشتر خسارات زیادی داده و موجب مرگ ساکنین آن گردیده است و تعداد این ساختمانها در ایران کم نیست.  در زلزله سال ۶۹ شمال ایران حتی تعدادی از ساختمانهای با اسکلت فلزی و بتن آرمه به علت ضعف اتصالات و کیفیت بد بتن و اجرای ناصحیح، ویران گردید و تلفات زیادی بجای گذارد که متأسفانه از این نوع ساختمانها در ایران و خصوصاً در تهران، یعنی شهری با بافت متراکم و پرجمعیت بسیار مشاهده میگردد، که نگران کننده است. به هر جهت جای هیچگونه شک و تردیدی نیست که ساختمانهای سبک چوبی به مراتب بهتر از ساختمانهای موجود که با مصالح بنایی ساخته شده در مقابل زلزله عمل می نماید. نکته قابل دقت آنجاست که در همان زلزله گیلان، ساختمانهایی مشاهده گردید که با همان اسکلت چوبی سنتی و نیز سقفهای سبک، بدلیل کلاف بندی مناسب و وزن نسبتاً کم ساختمان و خاصیت انعطاف پذیری چوب، کمترین آسیب را دیده بودند. زیرا در هنگام بروز زلزله اجزای ساختمان بایستی کاملاً انعطاف پذیر باشند، یعنی مصالح تشکیل دهنده ساختمان قابلیت تغییر شکل را قبل از رسیدن به حد گسیختگی داشته باشد که چوب دارای این خاصیت میباشد.
بسیاری از خانه هایی که اکنون در آمریکا مشاهده می گردد، مربوط به بیش از دویست سال قبل می باشد که بوسیله اولین گروه مهاجرین، ساخته شده است. خانه های اسکلت چوبی مرسوم امروزی که با چوب و دیگر فرآورده هاو مصالح چوبی بنا میگردد، اقتصادی، بادوام و نیز قابل احداث در هر محل و مکانی می باشد.

“فهرست تفصیلی”
۱-    موقعیت محل و حفاری؛
۲-    بتن و کارهای بنایی؛
۳-    پی دیوارها و پایه ها؛
۴-    کف پوش های بتنی(دال) روی زمین؛
۵-    اسکلت کف سازی؛
۶-    اسکلت یا قاب سازی دیوارها؛
۷-    چهارچوب بندی یا قاب سازی سقف و بام؛
۸-    پوشش دیوارها؛
۹-    پوشش بام؛
۱۰-    تزیین خارجی و چوب کاری؛
۱۱-    پوشش دادن نهایی بام؛
۱۲-    چهارچوب بندی خارجی، پنجره ها و دربها؛
۱۳-    پوشش خارجی؛
۱۴-    جزئیات چهارچوب بندی برای گرما، لوله کشی و سایر تسهیلات؛
۱۵-    عایق بندی حرارتی و عایق بندی بخار آب؛
۱۶-    تهویه؛
۱۷-    عایق بندی صوت؛
۱۸-    اطاقهای زیر زمینی؛
۱۹-    نازک کاری سقف و دیوارهای داخلی؛
۲۰-    پوشش دادن کف؛
۲۱-    دربها، چهارچوب ها و تزئینات داخلی؛
۲۲-    کابینت ها و سایر قطعات نهایی ساخته شده از چوب؛
۲۳-    پله کانها؛
۲۴-    پروفیل بندی و سایر ورقه های فلزی؛
۲۵-    ورودی های سر پوشیده و گاراژها؛
۲۶-    دودکشها و بخاری ها؛
۲۷-    رنگ آمیزی و نازک کاری؛
۲۸-    محافظت در مقابل پوسیدگی و موریانه؛
۲۹-    حفاظت در مقابل آتش؛
۳۰-    نگهداری و تعمیر؛

“موقعیت محل و حفاری”
قبل از گودبرداری یا حفاری جهت ساختن خانه جدید باید، وضعیت خاک زیر آن، توسط آزمایشهای فنی یا کنترل پی های خانه های ساخته شده قبلی که در مجاورت محل ساختمان قرار دارند، مشخص گردد.
ارتفاع پی دیوارها: پی دیوارها باید تا بالای سطح به اتمام رسیده در اطراف خارج از خانه ادامه یابد، بنابراین اعضای چوبی و خرپاها، بطور کامل از رطوبت خاک حفاظت شوند و این اعضاء، به اندازه کافی بالاتر از سطح آبرو طبیعی خاک باشند. قسمت فوقانی پی دیوار معمولاً باید حداقل ۲۰ سانتیمتر بالاتر از سطح طبیعی زمین باشد.

“بتن و کارهای بنایی”
بتن مانند بلوکهای بتنی در عملکرد متنوعی در طراحی بیشتر خانه سازیها بکار گرفته می شود و این عملکردها شامل دال های بتنی و کانال در خانه ها میباشد که بتن ریزی شده یا پی دیوارها توسط بلوکهای بتنی ساخته شده است. در هر حال توسعه در سیستم، پی های ساخته شده برای ساختمانهای چوبی در تمام شرایط آب و هوایی قابل اجرا می باشد و پی های مطمئن در فضای قابل خزش خانه ها را ایجاد می کند.
پی ها: پی ها به عنوان پایه و زیر بنای فونداسیون عمل می کنند و نیروی ناشی از بار ساختمان را به زمین انتقال می دهند، اندازه و نمونه پی ها، باید با شرایط خاکی مطابقت داشته باشد. در شرایط آب و هوایی سرد، پی ها باید به اندازه کافی پایین تر از سطح طبیعی زمین باشند تا مشکل انجماد در آنها بوجود نیاید.
پی دیوارها: طراحی خوب پی دیوارها در عدم ترک خوردگی یا عدم نشست دیوار مؤثر می باشد. یک روش جهت تعیین اندازه پی ها که بر روی خاکهای معمولی قرار می گیرند ، بستگی به ضخامت دیوار دارد و ضخامت پی در اینصورت باید برابر با ضخامت دیوار باشد.(شکلA)
پی پایه ها، شمع ها و ستونها: پی پایه های پل، مناره ها(برجها) و ستونها بهتر است مربع بوده و شامل پایه باشد تا عضو مورد نظر بر روی آن واقع گردد(شکل(B

مصالح زهکشی: جهت آبرو، غالباً باید در اطراف فونداسیون ها که در زمین قرار گرفته اند و یا در مناطق مسکونی، زیرزمین، در زیر سطح پایانی کف، مصالح زهکشی بکار رود. مصالح زهکشی در شیبهای کند و یا مساحتهای کوچک و یا هر مکانی که آب سطحی باید تخلیه شود نیز بکار می رود. بکار گیری از مصالح زهکشی باعث می شود تا در زیرزمینها رطوبت به حداقل تقلیل یابد.

“پی دیوارها و پایه ها”

پی دیوارها تشکیل یک منطقه بسته ای را برای زیرزمین ها یا فضا برای خزش ایجاد می کنند و بار دیوارها، کف، سقف و سایر بارهای ساختمان را تحمل می کنند.

در برخی از مناطق، در خانه ها، کانالهایی غالباً جهت بازبینی ساخته می شود و معمولاً بر روی زیرزمین ها واقع می باشد و یا بر روی دالهای بتنی ساخته می شود. اگر مسائل زیر در نظر گرفته شود ساختمان سازی مطلوبی را خواهیم داشت:

الف)پوشش مطلوب خاک                                   ب)محفظه هایی جهت کوران و عبور هوا                                 ج)عایق بندی کافی
مهار پلیت(صفحه زیرین) تیر حمال پایینی خرپا: در اسکلتهای چوبی، پلیت تیر حمال پایینی خرپا باید به دیواره فونداسیون با بولت های قلاب مانند ۱٫۲ سانتیمتری مهار گردد و این بولت ها باید در حدود ۲۰ سانتیمتر از یکدیگر فاصله داشته باشند.(شکل زیر)

“کف پوش های بتنی(دال) روی زمین”
برخی از مقررات اسای باید با کفپوشهای بتنی جهت داشتن کف سازیهای مطلوب مطابقت داشته باشدکه عبارتند از:
۱-    سطح پایانی کف به اندازه کافی بالاتر از سطح طبیعی زمین باشد و بنابراین شیب بندی پایانی در اطراف خانه بتواند آبرو خوبی برای خشکانیدن رطوبت باشد. بالای کفپوش نباید کمتر از ۲۰ سانتیمتر بالای زمین بوده و کناره های آن نباید کمتر از ۱۵ سانتیمتر مرتفع تر از زمین باشد.
۲-    خاک فوقانی باید برداشته شود لوله های آب  فاضلاب کار گذاری شود و سپس با ۱۰الی۱۵سانتیمتر شن یا خرده سنگ به خوبی پوشش داده شود.
۳-    حصار بخار اشباع شده شامل ورقه سنگین از پلاستیک(پلی اتیلن به ضخامت ۶  میلیمتر)، ورقه آسفالت عایق شده از دو طرف همراه با کاغذ که حداقل ۵۰درصد کاهش رطوبت را بیمه کند، باید زیر کفپوش بتنی قرار داده شوند. اتصالات باید اقلاً ۱۰سانتیمتر پوشش داده شوند و عایق بندی گردند. حصار بخار اشباع شده باید به اندازه کافی قوی باشد تا هنگام قرار دادن کفپوش های بتنی مقاومت کنند.
۴-    ضد آب دائمی غیر جذب، محکم عایق بندی شود که در بالای اطراف محیط دیوار قرار داده شوند و عایق بندی تا پایین دیوار ممکن است بطور عمودی ادامه داده و زیر لبه های کفپوش بطور افقی امتداد داده شوند.
۵-    کفپوش باید۱۵*۱۵سانتیمتر با سیمهای شماره ۱۰ مسلح شوند. کفپوش بتنی اقلاً باید ۱۰سانتیمتر ضخامت داشته باشد. یکپارچه بودن کفپوش بتنی در مناطق موریانه دار ترجیح داده می شود.
۶-    بعد از تراز کردن و شیشه کاری وقتی که هنوز بتن خمیری می باشد باید با ماله چوبی یا آهنی بتن را صیقل داد. اگر سطح صیقلی جهت سنگ فرشهای چوبی یا عادی مورد نظر باشد باید ماله آهنی کشیده شود.

و……………………………………