شکل گیری توافق هسته یی در وین پایتخت اتریش نقطه ی عطفی مهم در روابط جمهوری اسلامی ایران و کشورهای اروپایی بود که سبب شد چشم اندازهای ثبات و همکاری پیش روی مناسبات پر فراز و نشیب تهران با اروپا پدیدار شود. در فضای تازه ی ایجاد شده در روابط ایران و دولت های اروپایی، سفر هیات های بلندپایه از کشورهای آلمان، فرانسه، ایتالیا، انگلیس و ... به تهران، نمود تمایل و اراده ی جدی دولتمردان اروپایی برای گسترش تعامل و جبران عقبگردهای سال های گذشته در زمینه ی همکاری در حوزه های گوناگون است. در این پیوند، «هاینس فیشر» رییس جمهوری اتریش به عنوان نخستین رهبر یک کشور عضو اتحادیه ی اروپا، در صدر یک هیات بلندپایه و پرشمار صبح دوشنبه وارد تهران شد تا با مقام های سیاسی کشورمان دیدار و گفت وگو کند. رییس جمهوری اتریش نخستین مقام ارشد اروپایی بود که پارسال در حاشیه ی نشست مجمع عمومی سازمان ملل با رییس جمهوری ایران دیدار و گفت وگو کرد. فیشر در سفر به تهران، افزون بر دیدار با «حسن روحانی» رییس جمهوری، با «اکبر هاشمی رفسنجانی» رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام، «علی لاریجانی» رییس مجلس شورای اسلامی، «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه و برخی دیگر از مقام های بلندپایه ی کشور به رایزنی و گفت وگو خواهد نشست. در این سفر وزیر علوم، تحقیقات و اقتصاد که معاونت صدراعظم را برعهده دارد، وزیر امورخارجه، رییس اتاق بازرگانی، چهره های علمی و دانشگاهی به همراه شماری از نمایندگان شرکت ها و صاحبان صنایع اتریشی در جمعی 200 نفره فیشر را همراهی خواهند کرد. وی پیش از این (سال 1379) نیز در قامت رییس مجلس اتریش به کشورمان سفر کرده بود و این دومین حضور فیشر در ایران است. اتریش از دیرباز یکی از مهمترین مقصدها برای توسعه ی روابط کشورمان با دولت های اروپایی بوده است. 160 سال پیش «میرزا تقی خان امیرکبیر» صدراعظم ایران از شماری مدرسان اتریشی خواست برای آموزش علوم و صنایع مختلف نظیر پزشکی، معدن و ... در نخستین دانشگاه ایران یعنی «دارالفنون» به تهران بیایند. در آن سال ها مراد از این دعوت، به کارگیری کارشناسان کشورهای اروپایی غیراستعماری بود تا برکنار از اهداف سیاسی دولت هایشان در آبادانی ایران فعال شوند. ایران و اتریش طی دهه های گذشته روابطی غیرچالشی و با ثبات داشته اند و این روابط پس از انقلاب اسلامی نیز از پایداری و پویایی نسبی برخوردار بوده است. پس رفع بخش مهمی از تنگناهای سال های اخیر در روابط خارجی تهران، مقام های 2 کشور می کوشند تعریفی دوباره از چارچوب های تعاملی صورت دهند و به سمت توسعه ی همکاری ها در زمینه های گوناگون حرکت کنند. در این زمینه باید به چند نکته اشاره کرد: 1- اتریش که عضو مهمی نیز در اتحادیه ی اروپا به شمار می رود، طی دهه ها مرکزی مهم برای دیپلماسی جهانی و میزبان سازمان های گوناگون بین المللی بوده و نقش سازنده یی را در ایجاد صلح در عرصه ی بین المللی برعهده داشته است. اتریش نقش سازنده یی نیز در گفت وگوهای هسته یی میان ایران و گروه کشورهای 1+5 ایفا کرد. با توجه به نقش مثبت اتریش در فرایند مذاکرات هسته یی و پیشینه ی مناسب روابط، 2 کشور در فضای تازه ی پس از توافق هسته یی و با توجه به ظرفیت های تعامل، می توانند گام های بزرگی را جهت تحکیم و توسعه ی روابط بردارند. 2- یکی از مهمترین عرصه های همکاری ایران و اتریش همکاری های اقتصادی و نیز گسترش روابط بازرگانی است. حجم مبادله های تجاری ایران و اتریش در 6 ماه نخست سال کنونی میلادی در همسنجی با مدت مشابه پارسال 44 درصد رشد داشته است. این در حالی است که طی سال های 1390 تا سال 1393، حجم این مبادله ها روندی کاهشی را پیموده است. در سال 1390 حجم روابط تجاری ایران و اتریش نزدیک به 818 میلیون دلار بود اما در سال 1393 با افت حدود 62 درصدی به 312 میلیون دلار رسید. از میزان مبادله های تجاری بازه ی زمانی ابتدای سال 1390 تا چهار ماه منتهی به تیرماه 1394 به ارزش 2 میلیارد و 258 میلیون دلار، نزدیک به 98 درصد مربوط به واردات ایران از اتریش و تنها 2 درصد سهم صادرات ایران بوده است. این در حالی است که بسیاری از کالاهای ایرانی ظرفیت ورود به سبد خرید اتریشی ها را دارد. ایران طی سال هایی طولانی دومین شریک اقتصادی اتریش در حوزه ی خارج از اتحادیه ی اروپا بود و این بدان معنا است که بستر و ظرفیت های مناسبی برای رونق روابط اقتصادی و تجاری بین 2 کشور وجود دارد. 3- اتریش به جهت نیاز به منابع انرژی نظیر نفت و گاز چشم به منابع غنی ایران دوخته و در برابر، اتریش به جهت برخورداری از فناوری های نو، امکانات مناسبی برای سرمایه گذاری مالی و فنی در بخش انرژی ایران دارد. در سال های گذشته که بحث احداث خط لوله ی گاز از خاورمیانه به اروپا مطرح بود، شرکت های اتریشی در جهت ایجاد خط لوله از ایران به اروپا تلاش هایی از جمله مطالعه در زمینه ی امکان سنجی طرح های انتقال انرژی را صورت دادند. در شرایطی که اروپا علاقمند به ایجاد چنین خط لوله یی بود، مخالفت آمریکا سبب شد اتریش برنامه ریزی خود را به طور موقت کنار بگذارد. در وضعیت کنونی و در فضای پس از توافق هسته یی به نظر می رسد تصمیم گیری و سرمایه گذاری در زمینه ی ایجاد خط لوله ی گاز از ایران به مقصد اروپا از بسترهای مساعدی برخوردار شود. 4- مناسبات فرهنگی ایران و اتریش یکی دیگر از حوزه های همکاری میان 2 کشور است. طی سال های گذشته با وجود کاهش سطح مناسبات اقتصادی، روابط فرهنگی روندی به نسبت مطلوب داشته است. پرپایی نمایشگاه آثار فرهنگی- هنری هفت هزار ساله ی ایران دراتریش در سال 1379 یک رویداد مهم و کم سابقه ی فرهنگی در اروپا بود که با همکاری رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و موزه ی تاریخ و هنر اتریش صورت گرفت. اکنون بیش از 2 هزار و500 نفر از دانشجویان ایرانی مشغول تحصیل در دانشگاه های اتریش هستند. در همین کشور بیش از 30 هزار ایرانی از سالیان گذشته زندگی می کنند که نوعی ظرفیت مثبت برای 2 طرف جهت پیشبرد روابط به شمار می رود. 5- اتریش از جمله کشورهایی است که در زمینه هایی نظیر مبارزه با خشونت، تروریسم و نیز سلاح های کشتار جمعی دیدگاه هایی نزدیک به جمهوری اسلامی ایران دارد و بارها خواهان استفاده از از راه حل های غیرنظامی برای رفع بحران های سوریه، عراق و یمن شده است. با توجه به این موضوع، ظرفیت های قابل توجهی برای همکاری های سیاسی و دیپلماتیک بین تهران و وین برای حل بحران های منطقه یی وجود دارد که باید مورد توجه جدی قرار گیرد. افزون بر آنچه گفته شد، توسعه ی روابط تهران- وین می تواند پدیدآورنده ی فرصت های همکاری در زمینه های حمل و نقل، گردشگری، محیط زیست باشد. آنچه بر اهمیت روابط جمهوری اسلامی ایران می افزاید توجه به این واقعیت است که اتریش از آخرین کشورهایی بود که به دلیل تنگناهای ناشی از تحریم از ایران فاصله گرفت و اکنون از نخستین پیشگامان دور تازه ی همکاری با ایران و به عبارتی دیگر یکی از نخستین حلقه های اتصال میان ایران و اروپا است.